Aan de slag met GnuCash 4

Je kunt absoluut geen weloverwogen beslissingen nemen over jouw geld als je niet weet hoe het binnenkomt en hoe je het uitgeeft. Punt. Klaar. Wil je gaan sturen, dan zul het bij moeten houden. Dat kan zo summier of uitgebreid als je zelf wilt. Maar niets doen en verwachten dat jouw vermogen op magische wijze gaat groeien? Dat is slechts voor heel weinig mensen weggelegd. Deze woorden schreef ik bij de publicatie van de nieuwe versie van mijn administratiespreadsheet.

In die blogpost meldde ik ook dat ik aan de slag gegaan ben met de gezamenlijke administratie van Vriendin en mijzelf. Die bestaat feitelijk alleen maar uit onze gezamenlijke bankrekening (die we hebben sinds de tweede helft van 2013), ons huis en de hypotheek. Deze gezamenlijke administratie is gescheiden van mijn persoonlijke administratie. Het gebruikt wel een kopie van dezelfde spreadsheet, maar dat is elk jaar weer even lastig bij de start van een nieuw financieel jaar, en het is ook altijd ingewikkeld als ik een nieuwe functie bouw en deze in de twee administratiespreadsheets moet implementeren.

Tegelijkertijd is de gezamenlijke administratie eenvoudiger. Het gaat puur om het bijhouden van de inkomsten en uitgaven. Ik houd er minder ingewikkelde statistiekjes in bij, ook omdat het TAB-exportbestand van ABN AMRO minder informatie bevat dan het CSV-bestand van de Rabobank.

Dus werd het tijd voor een experimentje. Het onderbrengen van de gezamenlijke administratie in GnuCash. In deze blogpost een verslag.

Over GnuCash

GnuCash is een gratis opensource administratiepakket. Het bestaat al meer dan 20 jaar en gebruikt het ‘dubbel boekhoudsysteem‘. Je kunt de administratie helemaal zelf inrichten en het heeft functionaliteit voor het importeren van boekingen van je bankrekening, maar bijvoorbeeld ook voor het verwerken van hypotheekaflossingen. Ook (kleine) bedrijven kunnen het gebruiken, want het heeft ook functionaliteit voor het verwerken van inkoop- en verkoopfacturen.

Installatie

Er is een Nederlandstalige versie van GnuCash. Maar ik heb al snel besloten om de Engelstalige versie te installeren. Er zijn namelijk online weinig documentatie en nauwelijks gebruikerstips te vinden in het Nederlands. En dan zoek je je dus helemaal suf in de menu-opties als je die tips of documentatie wilt gebruiken. Als ik in het vervolg van dit artikel verwijs naar opties in de diverse menu’s, dan doe ik dat met verwijzing naar de Engelstalige inrichting van GnuCash.

De installatie verloopt overigens heel soepel op mijn Windows 10 laptop. Ook het bijwerken verloopt soepel. Je downloadt de nieuwe versie en dubbelklikt erop.

Inrichting

Met wat knutselen in Excel heb ik een kopie gemaakt van mijn kostencategorieën uit de gezamenlijke administratie, die ik zo kon importeren in GnuCash. Dat moet je dan wel aanvullen, want een dubbel boekhoudsysteem heeft ook andere soorten rekeningen nodig. Zo heb ik Activa-rekeningen aangemaakt voor onze eigen bankrekeningen en voor ons huis, en Passiva-rekeningen voor onder andere de hypotheek.

Als voorbeeld kun je mijn rekeningschema voor GnuCash 4 hier downloaden. Dat kun je importeren via ‘File | Import | Import Accounts from CSV’. Het scheidingsteken is een komma en het bestand gebruikt quotes. Ik gebruik nog steeds nummers bij mijn grootboekrekeningen, die corresponderen met de nummering in mijn oude Excel-administratie. Ik vind het handig, maar noodzakelijk is het niet.

Importeren van Bankboekingen

Verder heb ik bij ‘File | Import | Import Transactions from CSV’ een profiel aangemaakt en opgeslagen waarmee ik het TXT-bestand van ABN AMRO kan importeren. De instellingen van dit profiel zie je op onderstaand screenshot

Inmiddels heb ik alle boekingen sinds de start van de rekening in 2013 ingelezen. Gelukkig leert GnuCash snel om zelf de juiste rekening bij de boeking te selecteren, op basis van de boekingen die je al in de administratie hebt zitten. Ik ben begonnen met een bestand met 3 maanden bankboekingen, daarna een bestand van 6 maanden en uiteindelijk bestanden van een jaar. Omdat GnuCash dan steeds meer boekingen heeft om van te leren gaat het importeren dus steeds sneller.

Formele boekhoudtaal

Overigens kun je eenvoudig instellen of GnuCash de formele accounting labels bij de kolommen moet gebruiken, of iets begrijpelijker ‘normale mensentaal’. Dat doe je via ‘Edit | Preferences | Accounts | Use formal accounting labels’. Ik heb die optie uitstaan, GnuCash gebruikt bij mij dus termen als Deposit en Withdrawal in plaats van Debit en Credit.

Voorbeelden van Boekingen

Ook laat ik je graag wat voorbeelden zien van boekingen in GnuCash. Alle bedragen zijn fictief.

Allereerst een voorbeeldboeking van een uitgave, in dit geval een maandelijkse betaling van de servicekosten aan onze VVE. Deze wordt gecrediteerd aan de gezamenlijke bankrekening, en gedebiteerd aan de kostenrekening ‘1030 Servicekosten’. Dat ziet er dan ongeveer als volgt uit.

DescriptionBijdrage VVE mei 2020 Geldnerd & Vriendin
DateAccountDepositWithdrawal
03-05-2020Activa:Huidige Activa:Gezamenlijke Rekening80
03-05-2020Uitgaven:1000 Huisvesting:1030 Servicekosten80

Een inkomstenboeking is dus precies andersom, gedebiteerd aan de gezamenlijke bankrekening, en gecrediteerd aan de inkomstenrekening ‘120 Bijdrage Geldnerd aan Huishouding’.

DescriptionBijdrage Geldnerd aan gezamenlijke huishouding mei 2020
DateAccountDepositWithdrawal
27-04-2020Activa:Huidige Activa:Gezamenlijke Rekening1.400
27-04-2020Inkomsten:100 Bijdrage Huishouden:120 Bijdrage Geldnerd aan Huishouding1.400

Ook wel interessant is de verwerking van de waarde van onze eigen woning. Je hebt natuurlijk de oorspronkelijke aankoopprijs, maar ik waardeer de woning voor ons vermogen op basis van de WOZ-waarde. Dat betekent dat ik de jaarlijkse waardeverandering als boeking op moet nemen. Dat ziet er op de rekening ‘Activa: Vaste Activa: Eigen Woning’ als volgt uit.

DateDescriptionIncreaseDecrease
30-11-2016Aankoopbedrag eigen woning330.000
01-02-2017WOZ peildatum 2016 310.00020.000
01-02-2018WOZ peildatum 2017 332.00022.000
01-02-2019WOZ peildatum 2018 345.00013.000
01-02-2020WOZ peildatum 2019 360.00015.000

De aankoop van ons huis was sowieso een samengestelde transactie. Aankoopbedrag, aankoopkosten, overdrachtsbelasting, deels gefinancierd met een hypotheek en deels met eigen geld. Maar hier moet ik nog eens goed induiken. We hebben bijvoorbeeld het eigen geld van onze privé-rekeningen overgemaakt naar de notaris. Dat is dus niet via de gezamenlijke rekening gelopen. Ik moet dat nog eens een keer goed reconstrueren en correct verwerken in de boekhouding, want nu moet ik een ‘boekhoudkundige hack’ gebruiken om het te verwerken…. ook de Aankoopkosten moet ik nog eens uitsplitsen op basis van de factuur van de notaris. Vereenvoudigd ziet het er op dit moment uit als onderstaand.

DateDescriptionAccountIncreaseDecrease
30-11-2016Aankoopbedrag eigen woningActiva:Vaste Activa:Eigen Woning330.000
Overdrachtsbelasting 2%Uitgaven:9000 Taxes:9010 Overdrachtsbelasting6.600
AankoopkostenUitgaven:1000 Huisvesting:1099 Overig3.000
Hypotheek ABN AMROPassiva:Leningen:Hypotheek239.600
Eigen geldEigen Vermogen:Equity Hack100.000

Hier zie je ook weer mooi de basis van het dubbel boekhoudsysteem. De optelsom van posten aan de Debit zijde en posten aan de Credit zijde moet ten allen tijde gelijk zijn aan elkaar.

Ook de aflossingen van de hypotheek zijn samengestelde transacties. De bank schrijft één bedrag af, maar dat bestaat bij onze lineaire hypotheek uit een deel rente en een deel aflossing. Dat ziet er als volgt uit.

DateDescriptionAccountIncreaseDecrease
03-08-2020IncassoActiva:Huidige Activa:Gezamenlijke Rekening1.049,91
AflossingPassiva:Leningen:Hypotheek665,56
RenteUitgaven:1000 Huisvesting:1025 Hypotheekrente384,35

Het kost even eenmalig wat tijd…

Maar dan heb je ook wat. De ultieme controle van compleetheid en correctheid is natuurlijk dat, na het importeren van alle banktransacties, het saldo op de bankrekening overeen moet komen met het saldo op de bankrekening volgens GnuCash…. GnuCash en ik hadden een paar foutjes gemaakt in het verwerken van de boekingen. Maar door het saldo van de administratie en het saldo op de bank op een aantal peildata te vergelijken had ik die foutjes snel gevonden en hersteld. Ik moet zeggen, het geeft wel een kick op het moment dat het rekeningsaldo van onze bankrekening en het rekeningsaldo volgens GnuCash met elkaar overeenkwamen.

Inmiddels kost het bijwerken van de administratie nog maar een paar minuten. Ik download de boekingen van de bank en importeer ze met het ingestelde importprofiel. Daarna loop ik de lijst door om te zien of GnuCash de juiste uitgaven- of inkomstenrekening voorstelt. Meestal wel. Als er een hypotheekafschrijving is geweest dan splits ik die handmatig in het rentebedrag en het aflossingsbedrag. Dat schijn je ook te kunnen automatiseren, maar ik moet nog even uitzoeken hoe precies.

Nog te doen

Het automatiseren van de hypotheekaflossing is dus het eerste punt op het TO DO lijstje. En ik ga nog eens goed kijken naar de geldstromen rond de aankoop van ons eigen huis, en zorgen dat die administratief correct verwerkt worden in de administratie. Maar er is meer.

  • De maandelijkse bijdragen van Geldnerd en Vriendin aan de gezamenlijke huishouding bestaan uit een deel voor de aflossing van ons huis (vermogensopbouw) en een deel voor de normale huishoudopgaven. Ook die wil ik graag automatisch kunnen splitsen.
  • Ook moet ik mij nog even goed verdiepen in de rapportagemogelijkheden. Er zitten veel standaardrapporten in GnuCash, maar ik wil uiteraard ook kijken of ik zoveel mogelijk rapportages en grafieken uit mijn Excel-administratie ook in GnuCash kan maken. Daarmee zou mijn Excel-administratie echt overbodig kunnen worden.

Genoeg werk voor een aantal regenachtige zondagmiddagen, lijkt me. Uiteraard zal ik jullie op de hoogte houden.

Heb jij jouw administratie in GnuCash ondergebracht? En heb je nog tips voor mij?

Het logo van GnuCash aan het begin van dit artikel is eigendom van de GnuCash developers.

Update: Op mijn overzichtspagina vind je inmiddels meer blogposts over dit onderwerp. Ik ben volledig overgestapt van mijn Excel-spreadsheets naar GnuCash.

Eindejaarschecklist

Eind 2015 heb ik al eens geschreven over mijn Eindejaarschecklist. Een lijstje van acties die ik elk jaar uitvoer om het oude jaar administratief af te sluiten, en het nieuwe jaar weer schoon te beginnen. Het ontwikkelt zich mee met de manier waarop ik naar mijn financiën kijk. En is dus inmiddels heel anders dan destijds. Tijd voor een update…

Overigens begin ik altijd al in de loop van het jaar met een aparte notitie voor het volgende financiële jaar in mijn Evernote aantekenboek. Dit jaar is het documentje ‘Financieel Jaar 2021’ ergens in september aangemaakt. In dat documentje verzamel ik allerlei aantekeningen en mutaties die ik niet moet vergeten voor het nieuwe jaar. Aankondigingen van tariefsverhogingen, dingetjes die ik bij de jaarovergang wil veranderen in mijn spreadsheets, dingetjes die ik nog uit wil zoeken, enzovoorts. Dat document is elk jaar anders, de checklist heeft veelal vaste acties die ik af kan vinken.

Spreadsheets

Ik werk voor elk financieel jaar met een nieuwe versie van de administratiespreadsheet. Gewoon omdat dat eenvoudiger is, mijn administratie kan niet omgaan met verschillende boekjaren. Het zou ook vrij ingewikkeld zijn om ‘m daarvoor om te bouwen. Dat is dus anders dan mijn beleggingsspreadsheet (die alle beleggingen sinds 1 januari 2013 bevat) en mijn hypotheekspreadsheet (die de hele historie van onze hypotheek bestrijkt).

En ik heb ook nog mijn financiële dashboard, die ik aan het eind van elk kwartaal bijwerk. Overigens importeer ik daarbij ook gegevens uit mijn financiële administratie, dus ik heb op kwartaalbasis wel meerjarig zicht op mijn financiële uitgaven. En als ik het nodig vind dan maak ik meer gedetailleerde analyses, bijvoorbeeld van de uitgaven voor Hondje of de boodschappen.

Maar een aantal acties op mijn Eindejaarschecklist hebben dus betrekking op de administratiespreadsheet:

  • Maak een kopie van de administratiespreadsheet jaar T – 1 voor de Financiële Administratie jaar T.
  • Maak een kopie van de administratiespreadsheet jaar T – 1 voor de Gezamenlijke Administratie jaar T.
  • Werk de instellingen van de spreadsheets bij, inclusief de beginsaldi van de bankrekeningen en de voorzieningen [evaluatie van mijn potjessysteem].
  • Controleer en pas waar nodig de budgetten aan, met behulp van de informatie uit mijn Evernote-notitie.

Voor de gezamenlijke administratie moet ik vervolgens ook nog wat werkbladen kopiëren die meerjarig doorlopen. In de administratie van de gezamenlijke huishouding met Vriendin zit namelijk ook een tabblad met alle meterstanden van gas, water en elektra, en een tabblad met de berekeningen van onze maandelijkse bijdrage aan de gezamenlijke huishoudrekening.

In principe werk ik de administraties ieder weekend bij door de transacties te downloaden bij de bank en die te importeren. De eerste keer in het nieuwe jaar is dat altijd even opletten. Want de boekingen tot en met 31 december van het voorgaande jaar moeten in de oude administratiespreadsheet verwerkt worden, en de boekingen vanaf 1 januari moeten in de nieuwe administratiespreadsheet verwerkt worden. Dat vraagt eenmalig even wat handmatig knippen en plakken, maar dat is dus gelukkig maar één keer per jaar.

Beleggingen

Voor mijn beleggingen zijn er aan het einde van het jaar niet veel acties nodig.

  • Ik download altijd op 31 december of 1 januari de actuele rapportage bij mijn broker, en importeer die in mijn beleggingsspreadsheet. Dat is niet persé noodzakelijk, maar het maakt wel dat ik altijd rapportages per het einde van de kalenderjaren kan maken.
  • Daarnaast kijk ik altijd even naar de eindstanden en het rendement van verschillende indexes, zoals de AEX, S&P500 en MSCI World. Dat is vooral om te zien of het rendement van mijn portefeuille nog een beetje ‘de index volgt’.

Bij de bank

Ik betaal mezelf eerst. Zodra mijn salaris binnenkomt vindt er automatisch een groot aantal boekingen plaats. Naar de gezamenlijke huishoudrekening voor mijn bijdrage aan de hypotheekaflossing en aan de huishoudpot. Naar mijn beleggingsrekening voor de maandelijkse inleg. En naar mijn bufferspaarrekening voor de vulling van mijn potjes . Ook hebben we een paar maandelijkse boekingen voorgeprogrammeerd staan vanaf de gezamenlijke huishoudrekening, de bijdrage aan onze VVE en het abonnement voor de Uitlaatservice voor Hondje.

  • Als onderdeel van de Eindejaarschecklist controleer ik altijd even of alle automatische boekingen voor het komende jaar goed voorgeprogrammeerd staan, en voer indien nodig aanpassingen door.
  • Eentje ijlt er altijd na. Pas na de salarisbetaling van januari kan ik, op basis van de nieuwe nettosalarissen, de maandelijkse bijdrage aan de gezamenlijke huishouding berekenen voor Vriendin en mijzelf. Daar moet ik dan eind januari nog een maandelijkse overboeking voor aanmaken.
  • Ook controleer ik even of ik mijn bankafschriften en creditcardafschriften keurig voor elke maand gedownload heb, en heb opgeborgen in mijn digitale archief.

Die berekening van de huishoudbijdrage is overigens simpeler dan het klinkt. Ik vul onze beider netto salarissen in op het werkblad in de spreadsheet, en deze berekent automatisch wat we allebei moeten betalen. In ons samenlevingscontract hebben we afgesproken dat we de huishouding naar draagkracht betalen, gedefinieerd als naar verhouding van onze netto-salarissen. Niet-reguliere uitgaven als meubels en andere inventaris voor het huis, vakanties én de aflossing van de hypotheek doen we 50/50. Vakanties en inventarisaankopen verrekenen we altijd apart, die gaan niet uit het reguliere huishoudbudget. De maandelijkse aflossingen heb ik daar wel in verwerkt.

Eindejaarsschoonmaak

Verder doe ik aan het eind van het jaar altijd ook een ‘grote schoonmaak’ van mijn archieven. Ik ga door het archief op mijn server heen om te kijken of er dingen weg kunnen. Maar ook mijn kast in de werkkamer wordt helemaal leeggehaald en doorgelopen op dingen die weg kunnen. Papieren gaan door de shredder. Met een opgeruimde administratie, een opgeruimd hoofd, en een opgeruimde kast, aan het nieuwe jaar beginnen.

Vroeger scande ik aan het eind van het jaar ook alle papieren die binnengekomen waren gedurende het jaar. Dat is nu niet meer nodig. Veruit het meeste komt al digitaal binnen, en wordt ook meteen digitaal gearchiveerd. De enkele brief die er nog op papier binnenkomt wordt tegenwoordig meteen na binnenkomst al gescand en gearchiveerd. Dat is dus geen eindejaarsklusje meer.

Overigens zal ik binnenkort nog eens wat uitgebreider schrijven over mijn digitale archief, ik krijg er af en toe vragen over.

Kwartaalstanden

Het einde van het jaar is ook het einde van het vierde kwartaal van het jaar. En aan het eind van elk kwartaal werk ik mijn Financiële Dashboard bij en schrijf ik een kwartaalbericht. Dat doe ik dus ook aan het einde van het jaar.

Wat staat er niet op mijn Eindejaarschecklist?

Wat ik zelden doe aan het einde van het jaar: Kijken of ik ergens kan overstappen om goedkoper uit te zijn. Dat doe ik gedurende het jaar, als abonnementen bijna aflopen of er een specifieke aanleiding voor is. Zo heb ik in november naar mijn zorgverzekering gekeken en ben ik overgestapt naar AnderZorg. En eerder dit jaar heb ik onze andere verzekeringen bekeken en zijn we overgestapt naar een andere verzekeraar.

Heb jij een lijstje voor het einde van het jaar?

Nieuwe versie Administratiespreadsheet

Geldnerd is onder andere bekend vanwege zijn spreadsheets. Mijn administratie, mijn beleggingen, mijn hypotheek, allemaal hebben ze een spreadsheet waarin ik gedetailleerd bijhoud hoe dingen zich ontwikkelen en hoe geld door ons huishouden heen stroomt. Al sinds begin 2017 kun je mijn spreadsheets hier ook downloaden.  Gewoon, helemaal gratis. Ik vraag geen vergoeding en vraag zelfs niet om een e-mail adres achter te laten

Ik heb lang geaarzeld voordat ik daarmee begon. Het gebruik van de spreadsheets vraagt namelijk wel enige kennis. Van administratie, van beleggen, maar vooral van Excel. En ik heb geen tijd en geen zin om de hele dag vragen om ondersteuning te beantwoorden. De spreadsheets publiceer ik vooral als voorbeeld, om te laten zien wat er allemaal kan met Excel, en hoe je jouw financiën onder controle zou kunnen houden als je net zo’n cijferneuroot bent als Geldnerd.

Gelukkig valt het aantal vragen heel erg mee. Meestal lukt het me ook nog om te antwoorden. Het helpt ook mijzelf, niet zelden komt er een nieuw idee uit voort dat ik vervolgens ook in mijn eigen versies ga gebruiken. Zo werkt het twee kanten op. Ik heb dus zeker geen spijt dat ik hiermee begonnen ben. Deze spreadsheets zijn een beetje wat ik zelf had willen vinden toen ik in 2003 begon met mijn eigen financiën, dus ik hoop nog steeds dat andere mensen ermee geholpen zijn. Al is het maar ter inspiratie.

Waarom een administratie bijhouden?

Je kunt absoluut geen weloverwogen beslissingen nemen over jouw geld als je niet weet hoe het binnenkomt en hoe je het uitgeeft. Punt. Klaar. Wil je gaan sturen, dan zul het bij moeten houden. Dat kan zo summier of uitgebreid als je zelf wilt. Maar niets doen en verwachten dat jouw vermogen op magische wijze gaat groeien? Dat is slechts voor heel weinig mensen weggelegd.

Ik heb zelf meerdere tools getest voor mijn administratie. Uiteindelijk ben ik uitgekomen bij een uitgebreide zelfgebouwde spreadsheet in Excel. Als test heb ik de gezamenlijke administratie inmiddels wel helemaal in GnuCash gezet. Maar uiteindelijk zijn Excel (en alternatieven als LibreOffice Calc e.d.) de enige tools die je 100% naar je eigen wens kunt inrichten.

Nieuwe versie

Regelmatig bouw ik nog nieuwe functies. Sinds begin 2017 heb ik ruim 200 grotere en kleinere wijzigingen doorgevoerd in mijn  spreadsheets. Ja, daar houd ik ook een spreadsheet van bij, uiteraard. Nieuwe functies, verbeterde functies. Daarvan hadden er ruim 80 betrekking op mijn administratiespreadsheet. Tussentijds zijn er dus regelmatig nieuwe versies verschenen. Die kwamen er ook als lezers mij meldden dat een bank weer eens z’n exportbestanden veranderd had. En inmiddels ben ik zelf het overzicht ook een beetje kwijt.

Tijd dus voor een opruimactie. Ik heb een ‘schone’ kopie gemaakt van mijn eigen actuele administratiespreadsheet. Die is geschoond van persoonlijke informatie en gevuld met voorbeelddata. Dit is dus eigenlijk de spreadsheet zoals ik ‘m zelf op dit moment ook gebruik. Gebouwd en getest onder Windows 10 met Office 365. Met dus ook alle uitgebreide grafieken en mijn potjessysteem.

Handleiding

In een eerdere versie zat ook een soort van handleiding. Die is nu ook apart te downloaden, met onder andere veel aanvullingen van lezeres F (waarvoor hartelijk dank!). Handleiding en actuele versie van de spreadsheet sluiten nog niet helemaal op elkaar aan, dus opmerkingen en aanvullingen zijn welkom.

Downloaden

Je kunt de meest actuele versie van mijn administratiespreadsheet downloaden op mijn Downloads pagina. Ruim 8.000 mensen hebben dat al gedaan, zag ik in mijn statistieken. Of begin zelf eenvoudig met het bouwen van jouw eigen sheet die met je meegroeit, aan de hand van de blogpost die ik daar begin 2020 over schreef. Waarbij je dan bijvoorbeeld stapsgewijs elementen van mijn spreadsheet overneemt.

Werk je met een oudere versie van mijn spreadsheet en wil je gebruik maken van de nieuwe versie? Werk dan de Settings bij in de nieuwe versie. Kopieer de transacties en jouw Precoding werkblad. En als je andere kostencategorieën gebruikt moet je die uiteraard ook even aanpassen.

Hoe houd jij jouw administratie bij?

De afgelopen jaren heb ik regelmatig uitgebreid geschreven over mijn administratiespreadsheet. Lees hoe het allemaal begon en waarom ik mijn spreadsheets weggeef. En hoe ik in 2018 een volledig vernieuwde versie bouwde. Maar ook hoe frustrerend het kan zijn als banken steeds maar dingetjes veranderen.

Aantal transacties per jaar

Regelmatig kijk ik even naar mijn betaalgedrag. En dan bedoel ik: hoe betaal ik, met welk betaalmiddel. In april van dit jaar heb ik daar nog over geschreven. Nu is 2020 natuurlijk een maf bijzonder jaar. De corona-maatregelen en vooral het thuiswerken maken ook dat we ons financieel anders gedragen. Ik zie het in de betalingen vanaf mijn persoonlijke rekening. Een piekje in juli door de kennismakingsgesprekken op mijn nieuwe werkplek die ik vooral in horecagelegenheden had, maar verder is het allemaal beduidend lager dan begin dit jaar (en eerdere jaren).

En ik zie het ook aan de No Spend Days in mijn persoonlijke administratie. Dat zijn dagen waarop ik niks betaal met mijn creditcard, pinpas, mobiele telefoon of contant geld. Ook dat ligt dit jaar structureel hoger dan de ongeveer 10 NSDs per maand in eerdere jaren. Daarin ben ik overigens niet uniek, ook andere Nederlanders zien wijzigingen in hun aantallen betalingen.

Maar ik vroeg me nog iets anders af. Hoe zit het eigenlijk met het aantal transacties in mijn administratie? En hoe ontwikkelt dat zich door de jaren heen? Transacties zijn niet alleen betalingen naar buiten. Ook mijn maandelijkse overboekingen naar de beleggingsrekening en het vullen van de potjes zijn regeltjes in mijn administratie. Gelukkig houden mijn spreadsheets dit soort dingetjes automatisch voor mij bij, en is het eenvoudig om op basis van het aantal transacties tot medio november een prognoses voor heel 2020 te maken.

Op het eerste gezicht vallen mij meteen twee dingen op. Het aantal transacties in  de administratie van de gezamenlijke huishouding met Vriendin is ontzettend stabiel. En het aantal transacties in mijn persoonlijke administratie daalt de afgelopen jaren.

Dat laatste is minder vanzelfsprekend dan je misschien zou denken voor iemand die probeert minder uit te geven. Want ik ben juist veel meer transacties gaan doen tussen mijn eigen rekeningen. Zo vul ik inmiddels elke maand 7 potjes. Tel daarbij op een overboeking voor de reguliere aflossing en een overboeking voor de extra aflossing, een overboeking voor de huishoudpot, en een overboeking naar mijn beleggingsrekening. Samen met het binnengekomen salaris zijn dat al 12 boekingen per maand, dus 144 boekingen per jaar. Ook zie ik dat ik het saldo op mijn lopende rekening heel laag houd, gemiddeld 75 keer per jaar schuif ik met geld tussen mijn bufferrekeningen en mijn lopende rekening. Ongeveer 30% van de boekingen wordt dus veroorzaakt door het geschuif met geld binnen mijn financiële systematiek.

Tot en met 2019 was verder de lunchuitgave op kantoor een grote post. Tussen de 100 en 200 transacties per jaar deed ik daar. Die is in 2020 een stuk lager, dat zal je niet verbazen. Het waren er enkele tientallen tot en met maart, en geen enkele sindsdien. Het aantal vaste maandelijkse abonnementen valt tegenwoordig erg mee, mijn mobiele telefoon, de kosten van mijn bank, en het Spotify-abonnement. Dat zijn 3 x 12 oftewel 36 transacties per jaar.

In de gezamenlijke administratie zitten alle reguliere maandelijkse uitgavenposten. De hypotheekaflossing, gemeentelijke belastingen, waterschap, energie, water, internet, dat soort dingen. Het aantal boekingen is daar erg constant. Verder de wekelijkse boodschappen (soms twee keer in de week, maar meestal blijft het bij één keer). En de horeca-uitgaven. Die ook in 2020 qua aantal redelijk constant zijn. We gaan minder vaak uit eten (want de horeca moet nog wel eens dicht) maar compenseren dat door iets vaker thuis te laten bezorgen. Hier vind ik het dus wel conform verwachting dat het beeld redelijk constant is.

Het aantal transacties is interessant om eens per jaar naar te kijken. Want naast de omvang van de transactie is ook het aantal transacties een maatstaf voor hoe ik met mijn geld omga. Het kan me dus helpen om plekken te identificeren waar geld ‘weglekt’. En het bijhouden is niet ingewikkeld. Met de AANTAL.ALS formule in mijn spreadsheet wordt het aantal transacties per kostencategorie automatisch voor mij bijgehouden.

Op welke manieren kijk jij naar jouw administratie? 

Het einde van mijn spaarpercentage?

Zelf noem ik het altijd een van de belangrijkste getalletjes in mijn persoonlijke financiën. Het spaarpercentage. Niet om te vergelijken met anderen, maar om mijn eigen voortgang in de gaten te houden. Maar onlangs gebeurde er iets dat voor mij persoonlijk toch wel voelt als het einde der tijden…

Ik ben eindelijk voorzichtig bezig met het verbouwen van de spreadsheets naar LibreOffice. Stapje voor stapje, functie voor functie, en schermpje voor schermpje, bouw ik mijn spreadsheets om naar Open Source Software (OSS). En onlangs op een avond sloot er iets niet aan tussen de Excel-versie en de LibreOffice-versie. Uiteraard dacht ik eerst dat ik een programmeerfout had gemaakt in LibreOffice. Maar na een uurtje zoeken bleek het iets anders.

Tijdens de zoektocht in LibreOffice had ik namelijk al ontdekt dat er een aantal boekingsfoutjes in mijn administratie van 2020 zaten. Niets bijzonders, gewoon boekingen die in een verkeerde categorie terecht waren gekomen. Dat is een nadeel van de vergaande automatisering die ik heb doorgevoerd. Als ik de wekelijkse import niet goed controleer, dan glipt er af en toe iets doorheen. Ik ging dus terug naar de oorspronkelijke Excel-sheet, om de incorrecte boekingen naar de juiste categorie te zetten. Wat ik uiteraard ook even controleerde in het overzichtswerkblad. En daar ontdekte ik ook de reden dat de cijfertjes niet aansloten in LibreOffice.

Ik heb al het hele jaar een fout in mijn Excel-administratie zitten, waardoor mijn spaarpercentage verkeerd berekend werd. In mijn nadeel.

Ik schaam mij diep, heel diep. Ik ben de naam Geldnerd onwaardig. Mijn spreadsheet-imago in één klap aan diggelen…. Waar ik dacht dat het spaarpercentage er zo uit zag….

Blijkt het er zo uit te zien….

Dat is wel even een verschil. Geen 44,3% maar 38,5% tot op dit moment.

Wat is er gebeurd?

Begin 2020 heb ik een kostencategorie toegevoegd in een van de groepen. Maar ik heb de formule voor totaaltelling niet aangepast, de kosten die ik in deze categorie zet werden dus niet meegeteld in de totale kosten. En het is wel de categorie waar mijn personal trainer en sportkleding en dergelijke in geboekt wordt, en dus een behoorlijke post…

Achteraf vond ik het al vreemd. Ik bleef niet echt onder budget dit jaar, integendeel. En volgens mijn budget zou ik uit moeten komen op een spaarpercentage van 41,5%. Maar ik bleef maar in de buurt van die 45,0% die ik eigenlijk als ambitie had. Bovendien kon ik geen verlofuren meer uit laten betalen, dus miste ik ook ruim een half maandinkomen op jaarbasis.

Terugkijkend had ik al veel eerder op zoek moeten gaan naar dit verschil. Maar ik had teveel vertrouwen in mijn geautomatiseerde verwerking en staarde mijzelf blind op mijn ambitieuze doelstelling. Leerzaam.

Wat is de impact?

Ik heb mijzelf dus rijk gerekend. Toen ik dit debacle deelde met anderen kreeg ik meteen de vraag of ik nu een jaar langer door moet voordat ik FIRE ben. Kan ik nog wel financieel onafhankelijk worden? Dat valt gelukkig mee. Mijn vermogen verandert er niet door, alleen mijn perceptie van hoe snel de inleg groeit. Maar ik zit al een tijdje in het stadium dat de inleg niet meer de belangrijkste groeifactor is. Daar valt de impact dus enorm mee.

Maar voor iemand die zo ‘op de cijfertjes’ en ‘op de spreadsheets’ is als ik voelt het wel als een pijnlijke persoonlijke nederlaag…. Vooral mijn ego is gekrenkt dus. Maar wees gerust, het is dus niet het einde van mijn spaarpercentage. Wel verwacht ik nu dat ik in 2020 hooguit op een spaarpercentage van 40% uitkom.

Maatregelen

De enige foutloze spreadsheet is een lege spreadsheet, dat blijkt maar weer. Ik heb wel meteen een aantal maatregelen genomen. Allereerst heb ik alle optellingen nog eens gecontroleerd. En ik heb een verbandscontrole gebouwd. Daarin wordt de totaaltelling van alle boekingen vergeleken met de totaaltelling van het overzichtswerkblad. Als er geen verschil zit in de totalen, dan staat er nu een groen lampje op mijn dashboard. Is er wel een verschil, dan wordt het lampje rood. Dan weet ik dat ik moet gaan zoeken.

Ontdek jij wel eens foutjes in jouw administratie?

Hoe gaat het met (de kosten van) Hondje?

‘Duur Hondje’, werd er onlangs geconstateerd in de reacties toen ik schreef over onze maandelijkse uitgaven. Uit die cijfers bleek namelijk dat het Hondje in de betreffende maand een behoorlijk deel van onze huishouduitgaven in beslag nam. Nu geven wij geen € 100.000 per maand uit, maar het klopt wel dat ons Hondje behoorlijk wat geld kost. Ik heb begin 2019 al eens een uitgebreidere analyse gemaakt van de maandelijkse kosten van onze viervoeter, maar dat is alweer anderhalf jaar geleden. De opmerking in de reacties was dus een trigger om de administratie er weer eens bij te pakken, en te kijken hoe de maandelijkse uitgaven zich sindsdien ontwikkeld hebben.

Nou, eigenlijk is er niet zo heel veel veranderd… Ik heb de grafiek bijgewerkt met de kosten per maand sinds we terug zijn uit het Verre Warme Land, inclusief gemiddelde. De werkelijke kosten variëren nog steeds per maand, dat komt (a) doordat we soms dierenartskosten hebben en (b) doordat we eens per 7 weken gemiddeld een zak voer voor hem kopen. Hier is wel iets veranderd, want voor de reguliere controles, de ontwormings- en vlooien/tekenpilletjes hebben we nu een abonnement bij de dierenarts, een soort Zorgplan. Daarmee betalen we maandelijks een bedrag, maar het is goedkoper dan de dingen afzonderlijk aanschaffen. We hebben dat nu ruim een jaar en hebben het onlangs verlengd, want het is goedkoper en spreidt de uitgaven beter.

De gemiddelde kosten per maand zijn iets gedaald, van € 360,11 naar € 352,41 per maand. Maar dat verschil mag geen naam hebben. Best een duur Hondje dus, dat klopt. En toch vind ik dat helemaal niet erg, wij worden elke dag nog heel erg blij van ons schattige mormel.

Kan het goedkoper? Jazeker! Een uitlaatservice is een luxe. Vóór de coronacrisis vonden wij het bittere noodzaak, we werken allebei voltijds en wilden niet dat Hondje van 08.00 tot 17.30 alleen thuis zou zitten zonder wandeling. Maar ook sinds wij vrijwel volledig thuiswerken blijven we gebruik maken van de uitlaatservice. Allereerst willen we graag dat dit bedrijfje de crisis ook overleeft. Maar daarnaast krijgt Hondje zo enkele uren beweging per dag in het bos en op het strand, en dat is meer dan wij hem kunnen bieden op een werkdag. En het is ook goed voor zijn sociaal gedrag. Daar is hij onderdeel van een roedel. Hier thuis is hij gewoon de baas….

Daarnaast kun je goedkoper voer gebruiken, en ik weet ook niet of elk Hondje thuis vier mandjes en drie vier drinkbakjes heeft in verschillende kamers…. Maar dan nog, een huisdier kost elke maand geld. En nu mag ons Hondje 125 gram voer per dag, maar grotere honden eten navenant meer voer. En ze kosten tijd, die moet je erin willen steken, en beperken je vrijheid om langer van huis te gaan. Het is goed om hier rekening mee te houden als je overweegt een hond te nemen. Want de asiels zitten zaten vol met dieren die toch iets meer tijd kostten dan waar de baasjes vooraf rekening mee hielden…

En hoe is het verder?

We hebben een inmiddels 12 jaar oud Hondje. Volgens de dierenarts is hij in goede gezondheid en conditie voor zijn leeftijd, al heeft hij een slecht gebit (dat was al zo voor wij hem kregen) en wordt zijn hart wat zwakker. Hij wordt (is) een oude man. Buiten de wandelingen slaapt hij vooral. Maar soms wil hij ineens nog een half uurtje spelen en holt hij vrolijk achter een balletje of een touw aan. Niet achter stokken. In het Verre Warme Land, waar hij geboren is, zijn weinig bomen. En stokken heeft hij dus nooit leren zien als speeltjes. Maar we hopen dat hij 100 jaar oud wordt!

Ben jij ook zo dol op jouw huisdier?