Door de storingen bij de Belastingdienst deden Geldnerd en Vriendin een weekje later aangifte dan normaal. Maar medio mei hadden we allebei de definitieve aanslag 2020 in onze digitale brievenbus. En dat terwijl Geldnerd officieel een verdacht sujet is. De Belastingdienst heeft keurig conform onze aangifte beslist, en de teruggave is inmiddels al uitgegeven staat al op de bankrekening.

Toch realiseerde ik mij dat wij hier in Huize Geldnerd op grootschalige wijze aan belastingontwijking doen. Volledig legaal, dat wel. Maar legaal is nog niet altijd ethisch. Al schijnt het bedrijfsleven daar niet moeilijk over te doen. Maar hoe zit dat dan? Geldnerd, als onkreukbare en idealistische ambtenaar?

Fiscale behandeling eigen woning

Dat zit in de fiscale behandeling van de eigen woning. Dat is een complex systeem van aftrekposten en bijtellingen. Waar Geldnerd (en alle andere bezitters van een koopwoning) uitgebreid van profiteren. Onder andere het Internationaal Monetair Fonds (IMF) waarschuwt Nederland hier al heel lang voor, ook afgelopen week nog, maar we zijn in dit land nou eenmaal heel goed in wegkijken en ons struisvogelhoofd in het zand steken…

Hypotheekrenteaftrek

De rente die wij betalen over onze hypotheek mogen we aftrekken. Dat is een gestaag dalend bedrag per jaar. Enerzijds doordat wij een lineaire hypotheek hebben, waarbij je dus automatisch elke maand een lager rentebedrag betaalt over de lagere resterende hypotheek. Anderzijds doordat wij ook nog eens maandelijks extra aflossen, wat zorgt voor een extra sterke daling van het resterende rentebedrag per maand. Die curve verloopt iets anders bij een annuïtaire hypotheek, en de rentelijn blijft (zolang de rente vaststaat) natuurlijk gewoon een rechte lijn bij een aflossingsvrije hypotheek.

Hypotheekrenteaftrek (HRA) is in politiek Den Haag al heel lang een heikel thema. Stilletjes en stapsgewijs wordt die verlaagd. Over het jaar 2020 mochten wij, als trotse bewoners van de hoogste belastingschijf, 46% van de hypotheekrente aftrekken. In 2021 wordt  de aftrek beperkt tot 43%.

Maar er is nog iets anders aan de hand. Door onze extra aflossingen gaat het totale bedrag dat we jaarlijks aan rente betalen snel naar beneden. In onderstaande grafiek geeft de blauwe lijn aan wat we werkelijk aan rente betalen (voor 2021 een prognose gebaseerd op ons huidige schema met extra aflossingen). De oranje lijn geeft aan wat we jaarlijks betaald zouden hebben volgens het oorspronkelijke aflosschema, dus zonder extra aflossingen.

Eigenwoningforfait

De WOZ-waarde van de meeste woningen valt in de range van € 75.000 tot € 1.090.000. Zo ook de WOZ-waarde van Geldnerd HQ. Daarover moet je, als je een koopwoning hebt die ook je hoofdverblijf is (lees: je woont er) het eigenwoningforfait (EWF) berekenen, een bedrag dat in de belastingaangifte bij je inkomen opgeteld wordt. Over het afgelopen jaar moest ik 0,60% van de WOZ-waarde bij ons inkomen optellen. Het EWF als percentage daalt de afgelopen jaren gestaag. Maar omdat de WOZ-waarde in de huidige woningmarkt gestaag stijgt, is het bedrag aan EWF in mijn belastingaangifte eigenlijk niet noemenswaardig veranderd. En met de onlangs ontvangen WOZ-waarde en het percentage voor 2021 (0,50%) kan ik het EWF voor 2021 ook al uitrekenen.

Eindige Aftrekpost

In mijn belastingaangifte zie ik de afgelopen jaren een post Inkomsten en Uitgaven Eigen Woning, gelijk aan Betaalde Rente minus het Eigenwoningforfait. Dit levert sinds de aankoop van Geldnerd HQ steeds een negatief bedrag op, een aftrekpost. Maar die aftrekpost wordt gestaag kleiner. Het is even afwachten wat er gebeurt na de verwachte afvlakking in 2021, maar ik denk dat bij ongewijzigd beleid op de fiscale behandeling eigen woning en onze aflossingsstrategie wij ergens rond 2025 een omslagpunt bereiken. Onze eigen woning is dan geen aftrekpost meer, maar gaat ons inkomen verhogen. Gelukkig is daar voorlopig nog de Wet Hillen om dat te voorkomen. Maar de Wet Hillen wordt in 30 jaar afgebouwd naar nul. Ik schat overigens in dat het belastingstelsel, en dus ook de fiscale behandeling en het eigenwoningforfait, eerder hervormd gaat worden dan dat de afbouw van Hillen plaatsvindt. Dus hoe het er tegen die tijd echt uit gaat zien, daar hebben we nu nog geen idee van.

Box 1 in plaats van Box 3

Maar goed, de afgelopen jaren heeft onze woning ons dus netto een aftrekpost opgeleverd. Een belastingvoordeel. Op ons inkomen in Box 1. Maar dat is niet het enige voordeel…

Want we hebben bij aankoop eigen geld in de woning gestoken. En de afgelopen viereneenhalf jaar afgelost. De reguliere aflossing en de extra aflossingen. Dat is geld dat we anders grotendeels op een spaarrekening zouden hebben gezet. Of hebben belegd. Deels uitgegeven zouden hebben aan huur (daar kom ik straks op terug). Maar het merendeel van dat geld zou belast zijn tegen het tarief van de Vermogensrendementsheffing in Box 3. In plaats daarvan staat het nu in Box 1 bij te dragen aan een aftrekpost….

En daar bovenop hebben we, met dank aan de wilde woningmarkt, ook te maken met een forse stijging van de WOZ-waarde. Die ik gebruik als maatstaf voor de waarde van onze woning in mijn spreadsheets. Dat is fictief geld, dat weet ik, en het wordt pas echt geld als we onze woning zouden verkopen. En dan kan het tegenvallen, weet ik uit ervaring. Maar vooralsnog is het op papier een bijdrage aan ons vermogen die we helemaal niet zouden hebben als we Geldnerd HQ niet gekocht zouden hebben, en waar we geen belasting over betalen.

Het is zichtbaar in de grafiek met de verschillende componenten in de waarde van onze woning.

En dat gaat om veel geld. Aan het einde van het eerste kwartaal van 2021 was het iets meer dan de helft van het vermogen van Geldnerd.

Kopen versus Huren

Een huis kopen is financieel op allerlei manieren aantrekkelijker dan een huis huren. Geen wonder dat veel mensen nu het gevoel hebben dat ze de boot gemist hebben. En geen wonder dat veel mensen instinctief in verzet komen als iemand voorstelt om de groeiende ongelijkheid tussen kopers en huurders eens aan te pakken. Nederland is en blijft ingericht op economische groei en een koophuis blijft een ‘heilig huisje‘. Je bent immers een sukkel als je geen huis koopt? Dat lijkt langzaam maar zeker een onhoudbaar statement te worden. Zelf ben ik erg benieuwd wat een nieuw kabinet gaat doen met de fiscale behandeling van de eigen woning. Het regent momenteel in deze tijden van kabinetsformatie adviezen over dit onderwerp wat ook altijd weer dankbaar voer voor blogposts is.

Geldnerd gaat huren?

Toen ik de rekensommetjes besprak met Vriendin kwam zij met het idee om eens te kijken hoe onze situatie zou zijn als we gehuurd hadden. Meer specifiek met een redeneerlijn dat de echte uitgaven aan onze eigen woning gelijk zijn aan de eigenaarsdelen van OZB, rioolheffing, waterschap, VVE en onderhoudsreservering, en onze hypotheekrente. De rest (aflossing) is namelijk vermogensopbouw. In stenen weliswaar, maar toch vermogen. Als ik die echte kosten bij elkaar optel en door 12 deel kom ik dus op het bedrag dat wij maandelijks aan huur zouden mogen uitgeven om financieel niet slechter af te zijn dan nu.

Die exercitie was vrij eenvoudig te maken. Dat komt uit op een bedrag van minder dan € 700 per maand. Daar huur je in Geldnerd City een bezemkast voor. Waar Vriendin en ik ook niet voor in aanmerking zouden komen, want ons inkomen is te hoog (voor huur tot € 976 / maand heb je hier een huisvestingsvergunning nodig). Het appartement twee deuren verderop staat te huur. Even groot als de onze, ook een tuin. Die kost € 2.250 per maand….

Ook voor particulieren is een koopwoning een slimme investering, concludeerde het NRC onlangs. Je wordt vanzelf rijker door de fiscale behandeling van de eigen woning en door af te lossen. Als de huizenprijzen blijven stijgen krijg je er zelfs overwaardevermogen bij. Twee probleempjes. Ten eerste, dat overwaardevermogen komt pas vrij als je weer verkoopt. En meestal koop je dan iets duurders en groters terug en ben je dat geld meteen weer kwijt. Ten tweede: woningprijzen kunnen ook dalen…

Hoe rijk word jij van jouw koopwoning? Of heb je de boot gemist?