Mariimma heeft me onlangs gekwetst tot in het diepst van mijn ziel. Cel XFD1048576 van mijn innerlijke spreadsheet, zullen we maar zeggen. Hoe? Door te stellen dat er zoiets kan zijn als teveel spreadsheets in je leven! Teveel spreadsheets, dat is gewoon onmogelijk.

Van onbewust onbekwaam naar onbewust bekwaam begint voor mij met het meten van mijn huidige gedrag. En niet zelden (zeg maar altijd) komen de resultaten van die metingen bij elkaar in spreadsheets. Want dat biedt een prima basis voor het analyseren. En elk boek over personal finance benadrukt dat het verstandig is om te weten wat er in en uit gaat. Financiële administraties zijn daarvoor bedoeld. Voor organisaties is het zelfs verplicht om er eentje bij te houden. Zelfs voor particulieren is er een zekere verplichting, je moet immers in staat zijn om belastingaangifte te doen. Daar worden we vervolgens tot op enige hoogte in gefaciliteerd door onze werkgever (jaaropgave) en de financiële dienstverleners (jaarlijks fiscaal overzicht), en voor de meeste mensen verdwijnt de motivatie om een verdergaande administratie te voeren dan als sneeuw voor de zon.

Spreadsheets geven gemak. Het bespaart enorm veel tijd in het bijhouden van je administratie, zeker ten opzichte van een papieren kasboek. In totaal kosten de twee administraties en de beleggingen mij elk weekend minder dan 5 minuten. Uiteraard meer als ik ga spelen met mijn grafiekjes en overzichten, maar dat doe ik niet elk weekend.

Ik ben dol op puzzelen. Maar ik ben minder dol op zinloze activiteiten. En puzzels invullen op een stukje papier voelt zinloos. Als de puzzel klaar is, gaat het stukje papier weg, en houd je hooguit het gevoel van ‘het is gelukt’ over. Ik puzzel liever aan dingen waar ik langduriger iets aan heb. Dus programmeer ik macro’s. Dat is puzzelen. De volgorde van de gebeurtenissen bedenken. De noodzakelijke variabelen en gegevens vinden. De bewerkingen uitvoeren. De uitzonderingen afvangen. De fouten vinden. Puzzelen, maar dan met een doel en praktisch nut.

Ik heb dus een hele stapel spreadsheets om mijn financiële leven te sturen. Alhoewel ik weet dat ik inmiddels 95% van mijn doelen ook zou bereiken zonder de spreadsheets. Het eerst uitbetalen van mijzelf is geautomatiseerd. Idem het beleggen. Vereenvoudigd tot een steeds simpeler portefeuille. Eigenlijk heb ik die spreadsheets dus niet keer nodig. Maar toch blijf ik ze gebruiken. En uitbreiden. Om mezelf nieuwe inzichten te geven, en die inzichten te delen met anderen, zoals in mijn FIRE Calculator die je een idee geeft wanneer je kunt stoppen met werken.

Eerder deze week werd ik in deze gedachten overigens gesteund door mijn lijfblad The Economist. Ik weet het, dat is allemaal bevestiging in mijn eigen witte intellectuele internationaal georiënteerde liberale bubbel (comfortabel hier, kom je ook?). Maar één uitspraak in dit artikel sprak me specifiek aan: What you measure affects what you do. Oftewel: wat je meet, beïnvloedt wat je doet.

Het gaat dus, naast het puzzelen, om het meten en veranderen van gedrag. Ik vind nog steeds nieuwe gebieden om te verdiepen. Afgelopen week heb ik zelfs besloten om nog een extra spreadsheet toe te voegen. Onze hypotheek krijgt een eigen spreadsheet, het is zo’n relevant onderdeel van onze financiën dat ‘ie meer aandacht verdient dan één werkbladje in de administratie. Maar daarover binnenkort meer!

En als het dan helemaal verinnerlijkt is, dat nieuwe gedrag? Ja, dan kun je het meten loslaten. Dus eigenlijk ben ik gewoon nog niet zo ver op de weg naar Nirwana als Mariimma al wel is…

Is er zoiets als teveel spreadsheets?