In maart 2021 mogen we weer naar de stembus om een nieuwe Tweede Kamer te kiezen. Het proces op weg daar naartoe loopt al een tijdje, er is veel gediscussieerd en er zijn allerlei rapporten van mensen en organisaties met ‘belangen’ verschenen. En inmiddels hebben de meeste politieke partijen hun (concept) verkiezingsprogramma gepresenteerd.

Geldnerd zweeft

Geldnerd is zelf al jarenlang een zwevende kiezer. Ik bepaal eigenlijk elke verkiezing opnieuw op welke partij ik mijn stem uitbreng. Als ik een echte zorgvuldige burger met hart voor de democratie zou zijn, dan moet ik daarvoor de verkiezingsprogramma’s van alle politieke partijen doornemen. Dat doe ik dus niet. Er zijn prettiger dingen om te lezen dan die honderden en honderden pagina’s aan politiek proza en loze beloften. Uiteindelijk is er geen enkele partij die z’n hele programma uit kan voeren. We vormen in Nederland altijd een coalitie van meerdere partijen die samen een meerderheid in de Tweede (en liefst ook Eerste) Kamer heeft. Er moeten dus concessies gedaan worden, en wij brave burgers moeten maar afwachten wat er na de onderhandelingen van de diverse programma’s overblijft. Toch denk ik dat ik dit Nederlandse systeem prefereer boven een tweepartijen-systeem zoals in de Verenigde Staten van Trump Amerika of een eenpartij-systeem zoals in China.

Meestal beperk ik mijzelf dus tot het invullen van enkele stemwijzers. Ik heb echt wel een shortlist van partijen waar ik mijn stem aan wil geven. Of eigenlijk: een lange lijst van partijen waar ik zeker niet op wil stemmen. Omdat ik ze niet democratisch vind, of omdat ze gebaseerd zijn op een levensovertuiging die absoluut de mijne niet is. Als ik al die partijen schrap, dan blijft er eigenlijk nog maar een handvol serieuze opties over. En daar kom ik met die stemwijzer wel uit. daar heb ik de pagina’s met leugens beloften en mooie plannen niet voor nodig.

Maar deze keer heb ik toch een uitzondering gemaakt. Er zit namelijk verandering in de lucht. Verandering van het belastingstelsel. Dat schijnt hard nodig te zijn. Geldnerd is niet automatisch voorstander van veranderingen. Dat komt omdat niet elke verandering ook een verbetering is. Weten wat je hebt is soms ook wel prettig. Zeker met langere-termijn doelen zoals financieel onafhankelijk worden. Een verandering van belastingstelsel kan dan behoorlijk roet in het eten gooien. Dat bleek wel toen ik eerder de plannen voor de hervorming van Box 3 doorgerekend heb.

Dus wil je niet teveel veranderingen en verstoringen, zeker niet als je een levenswijze kiest die afwijkt van ‘de norm’. En ‘de norm’ is werken tot je erbij neer valt je pensioendatum, en ondertussen consumeren en schulden maken. Die norm, daar houd ik me niet aan. Ik geef minder uit dan er binnenkomt en bouw vermogen op. Dat vermogen is bedoeld om van te leven tussen het moment dat ik stop met werken en het moment dat mijn pensioen gaat uitbetalen, en om het pensioengat te dichten dat ontstaat doordat ik eerder stop met werken en dus minder pensioen opbouw. Grafisch heb ik dat allemaal uitgewerkt in mijn FIRE Calculator.

Geldnerd leest verkiezingsprogramma’s

De overheid (mijn werkgever) is niet altijd een betrouwbare partner voor de langere termijn. We veranderen namelijk nog wel eens van gedachten, en dan veranderen we de regels. Dat doen we vrijwel altijd met ‘de gemiddelde Nederlander’ in gedachten. Of eigenlijk met groepen van gemiddelde Nederlanders. De tweeverdieners, de gezinnen met kinderen, de ouderen, dat soort hokjes. En dan ben je als niet-gemiddelde Nederlander, die een strategie hanteert op net dat regeltje of wetje dat veranderd wordt, dus mooi de pineut. Je eigen langere-termijnplan valt in duigen. En ik ben nu al een aantal jaren bezig met mijn strategie. Als de overheid dus anders om wil gaan met mijn financiën kan dat veel overhoop gooien.

Een uitzondering op mijn eigen stelregel dus. Ik heb een aantal verkiezingsprogramma’s bekeken, specifiek op zaken die mijn financiën raken. Dat zijn vier onderwerpen:
– Belasting op inkomen
– Belasting op vermogen
– De eigen woning
– Het pensioen

Ik heb niet naar elke partij gekeken, maar alleen naar de partijen waarvan ik verwacht dat ze een serieuze kans maken op regeringsdeelname. Dat zijn in elk geval de VVD, het CDA, D66, Groen Links (GL) en PvdA. De ChristenUnie komt ook nog even langs.

Belasting op inkomen

De VVD lijkt eindelijk ontdekt te hebben dat bedrijven niet kunnen stemmen, maar burgers wel. In hun programma dus eindelijk weer eens wat punten waar je misschien als gewone loonslaaf iets aan hebt. Ze pleiten voor het verlagen van de inkomstenbelasting voor middeninkomens door het introduceren van een middeninkomenskorting en het introduceren van een (combinatie)korting in de inkomstenbelasting voor mensen die fulltime werken. Ook willen ze de belasting op de energierekening verlagen, Wanneer de overheid geld overhoudt, gaat dit voortaan automatisch naar lastenverlichting voor middeninkomens en het mkb. De VVD gaat voor een vereenvoudiging van het belasting- en toeslagenstelsel, waarbij toeslagen zoveel mogelijk worden omgezet in lagere lasten.

Overigens leidde de herontdekking van de middenklasse door de VVD tot een mooie column van Mathijs Bouman in het FD. ‘VVD ontdekt middenklasse’ is een vernieuwing in dezelfde categorie als ‘Ajax wil doelpunten maken’… De meeste partijen zijn dit soort beloften de ochtend na de verkiezingen weer vergeten. Tot net voor de daaropvolgende verkiezingen.

Ook het CDA pleit voor een forse vereenvoudiging van het fiscaal toeslagenstelsel middels ‘een zorgvuldige aanpak’. Het CDA wil verder de belastingdruk op arbeid minder afhankelijk maken van de contractvorm en noemt dat een herwaardering van het vaste contract. De marginale belastingdruk mag van het CDA nergens hoger zijn dan het toptarief van 49,5%.

D66 pleit voor een grondige hervorming van de arbeidsmarkt, belastingen en sociale zekerheid. Ze willen een forse vereenvoudiging van het belasting- en toeslagenstelsel. In plaats van toeslagen, krijgt ieder Nederlands huishouden een korting op de belasting. De laagste inkomens, die geen belasting betalen, krijgen dit bedrag uitgekeerd. Daarbij is het wel nodig om voor de hogere inkomens de tarieven van de inkomstenbelasting te verhogen.

GL verlaagt de inkomstenbelasting voor lage en middeninkomens. Topverdieners en expats gaan juist meer inkomstenbelasting betalen. Het toeslagenstelsel wordt veel eenvoudiger, de kinderopvangtoeslag wordt vervangen door een recht op vier dagen gratis kinderopvang en gratis buitenschoolse opvang. Door een lagere zorgpremie en eigen risico kan de zorgtoeslag afgeschaft worden. Het kindgebonden budget en de kinderbijslag worden samen één inkomensafhankelijke kinderbijdrage. De huurtoeslag blijft intact. En voor de mensen die FIRE willen worden met vastgoed: GL wil huurinkomsten voortaan hetzelfde belasten als gewone inkomsten uit werk.

De PvdA wil een progressiever belastingstelsel, met een toptarief van 60% voor de hoogste inkomens. Dit wordt verder niet uitgewerkt. En ook de PvdA wil pandjesbazen die vijf panden of meer bezitten verplichten om inkomstenbelasting te betalen over de huurinkomsten en vermogenswinsten, dat noemen ze de ‘Prins Bernhardbelasting’.

De ChristenUnie (CU) presenteerde deze week trouwens ook een wat zij noemen ‘christelijk-sociale belastinghervorming‘ (die wat mij betreft wel een beetje lijkt op een eerder initiatief van Steven van Weyenberg van D66. In het voorstel worden alle toeslagen, kortingen en veel aftrekposten geschrapt. De zorgtoeslag, de kinderopvangtoeslag, de kinderbijslag, het kindgebonden budget, de hypotheekrenteaftrek en de zelfstandigenaftrek verdwijnen allemaal.

De gevolgen voor de koopkracht van vrijwel alle doelgroepen wil de CU compenseren door een basiskorting (een soort basisinkomen), een belastingverlaging, en een verhoging van het minimumloon, de bijstand en de AOW met 10%. De zorgpremie wordt ‘een soort van’ inkomensafhankelijk (iets waar de VVD ooit z’n neus aan gestoten heeft). De plannen van de ChristenUnie zijn doorgerekend door het CPB en zorgen ervoor dat gezinnen er ruim 11 miljard op vooruitgaan en het bedrijfsleven er 8 miljard op achteruitgaat. Dat noemen ze een inhaalslag.

Belasting op vermogen

In allerlei studies heb ik de afgelopen jaren gelezen dat vermogen in Nederland relatief laag belast wordt. Ook lees ik dat Nederland wereldwijd een van de koplopers is op het terrein van vermogensongelijkheid. Ik ben dus erg benieuwd wat partijen hier over schrijven. Mijn vermogen is immers wat mij moet helpen in mijn financiële onafhankelijkheid.

De VVD vindt dat meer belasting op vermogen en minder op arbeid geen oplossing is. Zij willen niet dat het spaargeld, het huis of de oudedagsreserve van grote groepen mensen in beeld komt voor extra belastingen. Verder willen ze kleine spaarders ontzien door belasting te heffen over het reëel ontvangen rendement. Ook verbieden ze negatieve rentes voor het bedrag dat valt onder de grens van het depositogarantiestelsel.

Het CDA wil geen belasting op spaargeld dat op een spaarrekening staat, zolang de rente nog lager is dan de heffing op vermogen. Voor overige beleggingen willen ze een belasting die aansluit op de daadwerkelijk behaalde rendementen.

D66 pleit voor een ‘rechtvaardiger belasting’ van vermogen in box 3. Idealiter willen ze een heffing op het daadwerkelijk rendement, en tot dat moment kiezen zij voor meer progressiviteit in de tarieven. Voor het vermogen hoger dan € 1 miljoen willen zij een vermogensheffing van 1,0%. Het vermogen van de rijkste 1 procent, de zogenaamde aanmerkelijk belanghouders in box 2, willen ze ‘eerlijker’ belasten. Ik neem aan dat ze daarmee ‘zwaarder’ bedoelen.

GL wil inkomen uit grote vermogens even zwaar belasten als inkomen uit werk. Box 1, 2 en 3 krijgen daarom dezelfde tarieven. Kleine spaarders hoeven uiteraard geen belasting te betalen over hun spaargeld. Ook wil GL een nieuwe vermogensbelasting voor miljonairs, met jaarlijks 1% belasting vanaf een vermogen van € 1 miljoen en 2% vanaf een vermogen van € 2 miljoen. De eigen woning is voor het eerste miljoen vrijgesteld van deze belasting.

Box 3 wordt door de PvdA afgeschaft, er komt een nieuwe progressieve vermogens(winst)belasting voor grote vermogens. De schenkingsvrijstelling van een ton voor het eigen huis wordt ook door de PvdA afgeschaft en ontwijkingsmogelijkheden bij erfenissen (zoals bij de bedrijfsopvolgingsregeling) wordt aangepakt.

De eigen woning

Voor de VVD mag het verduurzamen van Nederland niet leiden tot lastenverzwaringen voor middeninkomens of mkb. Blijkbaar wel voor lagere inkomens en grote bedrijven. Ook pleiten zij voor rechtsbescherming van huiseigenaren bij regionaal verduurzamingsbeleid. De VVD wil niet dat gemeenten met juridische middelen, zoals dwangsommen, hun inwoners onder druk zetten om mee te werken. Daarnaast pleit zelfs de VVD voor ingrijpen van de overheid op de woningmarkt, om te zorgen voor een betaalbare woning voor iedereen. Wonen is echt een thema bij de komende verkiezingen. Ook wil de VVD een landelijk maximumpercentage per gemeente voor de stijging van de OZB, en minder barrières bij het afsluiten of veranderen van een hypotheek.

Het CDA spreekt van een crisis op de woningmarkt, de oorzaak hiervan was een te groot geloof in de markt. Het CDA wil binnen tien jaar 1 miljoen nieuwe en duurzame woningen bouwen en vindt alles bespreekbaar, van bouwen in het groen tot een compleet nieuwe stad. Het CDA praat verder over duurzaam bouwen en renoveren, maar maakt het niet concreet.

D66 wil de hypotheekrenteaftrek volledig afbouwen. In ruil daarvoor beperken zij de eis om 100% van de hypotheek af te lossen tot 50%, waarmee voor nieuwe huizenkopers de maandlasten netto afnemen. Wie meer dan 50% heeft afgelost, moet van D66 gemakkelijker weer kunnen bijlenen. Verder wil D66 vóór 2035 meer dan een miljoen huizen bouwen, omdat er vooral voor mensen met een middeninkomen een groot tekort is aan betaalbare woningen. Verder vond ik in het programma van D66 weinig over wat ze willen met de verduurzaming van (koop)woningen.

GL bouwt de hypotheekrenteaftrek versneld af. De belastingvrije € 100.000 euro die ouders aan hun kinderen kunnen schenken (de ‘jubelton’) wordt afgeschaft. De bestaande belasting op het eigen huis, het eigenwoningforfait, wordt afgebouwd. Omdat ze de eigen woning boven € 1 miljoen noemen bij de vermogensbelasting, ga ik er van uit dat ze de woning in box 3 willen onderbrengen.

De PvdA zegt dat iedereen een woning nodig heeft, maar dat niemand honderdvijftig woningen nodig heeft om mee te speculeren. Huizen zijn om in te wonen, niet om te verzamelen. Ze willen er 100.000 per jaar gaan bouwen (we halen er nu iets van 75.000 per jaar, geloof ik). De hypotheekrenteaftrek wordt door de PvdA langzaam afgebouwd. Tegelijkertijd verlagen ze het eigenwoningforfait. Het wordt ook bij de PvdA weer mogelijk om tot 50 procent van de hypotheek af te lossen, en de betalingstermijn voor hypotheken wordt verlengd van 30 naar 40 jaar.

Ik wens alle partijen veel succes met het bouwen van die één miljoen woningen. Maar als het gaat lukken zou dat natuurlijk wel kunnen leiden tot een stabilisering of daling van de huizenprijzen. En het huis is een belangrijk onderdeel van het vermogen van Geldnerd en Vriendin.

Het pensioen

De VVD wil graag dat mensen zich niet druk meer hoeven te maken over dekkingsgraden, rekenrente en andere technische begrippen. Niet duidelijk is of dit komt omdat wij daar te dom voor zijn of omdat zij iets te verbergen hebben. Zij willen over naar het nieuwe pensioenstelsel. Alle deelnemers krijgen eenvoudig inzicht in hoeveel pensioenpremie er voor hen is ingelegd, hoe dat rendeert en hoeveel pensioen daarmee is opgebouwd. De doorsneepremie verdwijnt. Ook pleiten ze voor ruimere wettelijke mogelijkheden voor automatische waardeoverdracht tussen pensioenpotjes, en willen ze het mogelijk maken om maximaal vijf jaar de pensioenpremie stop te zetten en om 10% van het pensioen in één keer op te nemen.

Het CDA-programma zegt weinig over pensioen. Ze willen een recht op deeltijdpensioen, waarmee je vanaf vijf jaar voor de AOW-leeftijd minder kunt gaan werken. En ze spreken hun steun uit voor het pensioenakkoord. Maar dat is het wel zo’n beetje.

D66 voert het pensioenakkoord onverkort uit. Dat is niet zo vreemd, een van hun huidige ministers is er politiek verantwoordelijk voor. Volgens de partij wordt hierdoor het pensioenstelsel persoonlijker, toekomstbestendig en biedt het een betere kans op een goed pensioen. Maar ze willen nog meer. De AOW-uitkering moet omhoog om te compenseren voor hun voorstel voor het afschaffen van de toeslagen. Ook willen ze een tijdelijke ‘premievakantie’, zodat je de ruimte krijgt om bijvoorbeeld een deel van je hypotheek af te lossen.En het zou gemakkelijker moeten worden om extra hypothecair te lenen nadat mensen al met pensioen zijn gegaan. Verder pleit D66 voor meer invloed van deelnemers binnen het pensioenfonds.

GL verhoogt de AOW-uitkering en wil dat werkgevers en opdrachtgevers ook pensioenpremie betalen voor uitzendkrachten en zzp’ers. Mensen met een zwaar beroep krijgen bij GL de ruimte om eerder te stoppen met werken. Verder schrijft GL niks over het pensioen.

Bij de PvdA kunnen alle werkenden rekenen op een fatsoenlijk pensioen. Pensioenopbouw en bescherming tegen arbeidsongeschiktheid wordt verplicht, vanaf de eerste werkdag. Opdrachtgevers van zelfstandigen betalen mee aan de pensioenvoorziening voor zzp’ers. Mensen met een zwaar beroep krijgen ook bij de PvdA de ruimte om eerder te stoppen met werken. Verder schrijft ook de PvdA weinig over het pensioen, behalve dat ze de doelen van het Pensioenakkoord onderschrijven. De doelen wel, maar de rest van het Pensioenakkoord?

Overige punten

D66 wil de tarieven in de erf- en schenkbelasting verhogen. Het onderscheid tussen de verschillende categorieën ontvangers wordt kleiner en de tarieven worden progressiever, zodat over grote erfenissen relatief meer belasting wordt betaald.

GL wil de erfbelasting afschaffen voor gewone huishoudens met een gemiddelde erfenis en grote erfenissen juist zwaarder belasten. De bedrijfsopvolgingsregeling wordt hervormd zodat mensen gewoon belasting afdragen als ze een bedrijf erven.

De keuze van Geldnerd

Ik ben er nog niet uit, maar ik vond het wel nuttig om eens met deze blik naar de belangrijkste partijprogramma’s te kijken. Voor Geldnerd zijn de financiële standpunten van de partijen een belangrijke factor in de keuze op welke partij hij gaat stemmen. Maar niet de enige. Ik wacht dus ook nog even rustig op de stemwijzers. En misschien lees ik een paar programma’s nog wel wat uitgebreider door. Het duurt immers nog een aantal maanden tot de verkiezingen ook echt plaatsvinden.

Kijk jij wel eens naar de programma’s van de politieke partijen? En speelt de verwachte impact op jouw persoonlijke financiën een rol bij jouw politieke voorkeur?