Als Minimalist houdt Geldnerd van eenvoud, zowel in werk als privé. Ik constateer dat we de neiging hebben om dingen ingewikkeld te maken, en als we dan al simpel beginnen er in de tijd zoveel dingen tegenaan te bouwen dat iets simpels vanzelf weer ingewikkeld wordt.
Hier moest ik weer aan denken bij een reactie op mijn recente blogpost ‘Armer dan mijn ouders’. In die blogpost noemde ik het Toeslagenstelsel, de grootste geld-rondpomp-machine van Nederland.
Begrijp me niet verkeerd, ik ben geen tegenstander van het ondersteunen van zwakkere en kwetsbare groepen in de samenleving. Maar de enorme machine die we er in Nederland voor hebben opgetuigd tart elke beschrijving… Ongeveer 90% van de huishoudens ontvangt één of meer toeslagen, dat zijn ruim 6 miljoen huishoudens. Geldnerd en Vriendin horen overigens bij die andere 10%. In 2013 (recentere cijfers kon ik zo snel niet vinden) was er € 10,4 miljard gemoeid met de toeslagen. Dat is rondpompen van belastinggeld.
Dat moet toch simpeler kunnen? Vast wel, maar dat valt nog niet mee. De toeslagen zijn namelijk gebaseerd op het gezinsinkomen, terwijl de inkomstenbelasting grotendeels wordt geheven op individueel inkomen. Zoiets moet je dus eigenlijk mee laten lopen met een grotere belastinghervorming. Of je moet grote schokken in de koopkracht van gezinnen accepteren, maar dat zal politiek best lastig zijn.
Toch kan het mijns inziens eenvoudiger vie het stelsel van de inkomstenbelasting gerealiseerd worden. Dat scheelt administratief veel werk en maakt het een stuk lastiger om te frauderen, omdat het niet meer mogelijk om een toeslag aan te vragen waar je geen recht op hebt. Daar blijken wel psychologische haken en ogen aan te zitten, las ik in een interessant stukje bij de ConsumentenPsycholoog. Je wordt volgens de Prospect Theory blijer van een klein stukje krijgen dan van een klein stukje minder betalen. Maar, heel eerlijk, ik vind het argument van de eenvoud (één stelsel) en van de verminderde fraudekans zwaarder wegen.
Ontvang jij toeslagen?
In Amerika hebben ze een stelsel waar je op je werk het inhouden van inkomstenbelasting kunt aanpassen aan je gezinssituatie (je verandert je “withholding” met een formulier). Dus daardoor krijgt iemand met man en kinderen een hoger salaris mee naar huis dan iemand zonder man en kinderen – en aan het einde van het jaar, bij de belastingaangifte, hoeven beide personen niets bij te betalen en krijgen ze ook niets terug.
Nou is het belastingstelsel in de VS ook een grote moloch die onbegrijpelijk is (en, nog gekker, als je meer dan 30.000 euro of zo verdient, dan kun je ófwel “gratis” op papier je belastingaangifte gaan invullen, ófwel je betaalt een commercieel bedrijf om van hun belastingaangifte-software gebruik te mogen maken – dus je betaalt om belastingaangifte te kunnen doen… ).
Maar inderdaad, ik denk ook dat het veel simpeler zou moeten kunnen. Alleen, elke keer dat er een versimpeling voorgesteld wordt in de politiek, komen er weer zoveel uitzonderingen dat het er alleen maar ingewikkelder van wordt.
Dat is een lastige Geldnerd. Wijzigingen liggen politiek gevoelig en met uitspraken hierover begeef ik me op glad ijs op een financieel blog.
Zelf zou ik een voorstander zijn van een laag basisinkomen van bijvoorbeeld €800 per maand (en bijvoorbeeld €200 tot €300 per kind extra) in combinatie met gratis kinderopvang en een veel minder progressief belasting stelsel of zelfs vlaktaks. Op deze manier heeft men geen recht meer op bijstand en blijft het financieel krap wanneer men niet werk. Daarmee zouden alle toeslagen vervallen en wordt iedereen gestimuleerd om minimaal enkele uren per week te werken.
Het grote nadeel is dan de financiële houdbaarheid van dit stelsel: Iedereen die nu aan de toeslagen werkt, heeft dan geen werk meer waardoor de arbeidsmarkt verslechterd. De tweede en misschien nog wel belangerijkere vraag of het basis inkomen houdbaar is? Kost waarschijnlijk meer dan de €10,4 miljard aan toeslagen.
Ten slotte. Indien de HRA als toeslag wordt gezien, val ik onder de 90%
Nee, ook hier geen toeslagen (gelukkig). Maar ben het wel met je eens dat dit toch makkelijker zou moeten kunnen. Ga bijna weer zitten denken aan het basis inkomen, ben je een stuk sneller klaar (maar mogelijk wel een stuk duurder totaal plaatje). Echter, een versimpeling van het huidige systeem zou ook kosten reductie met zich mee moeten kunnen brengen, en dat zou dan weer overall minder belasting betalen worden. Kijk en daar hou ik wel weer van!
Hier heb ik ook al vaak over nagedacht. Zo onhandig, dat betalen, terugkrijgen, uitrekenen, invullen, weer terugbetalen, en ga zo maar door. Kost toch ook handen vol geld dat ook anders gebruikt kan worden.
Ik denk niet dat het slecht is voor de werkgelegenheid als dit wordt afgeschaft, zoals hierboven wordt gezegd. Natuurlijk raken die mensen dan wel dit werk kwijt, maar dan is er ook weer geld (dat nu aan hun salaris en het rond pompen uitgegeven wordt) om te investeren en nieuwe (nuttigere!) banen te creëren, lijkt me.
De HRA is ook veel meer dan die 10 miljard en dat zakelijk rijden etc.. ik zie dat ook als toeslagen voor de welgestelden.
Dat klopt. Actuele cijfers heb ik niet, maar de hypotheekrenteaftrek kostte in 2011 ruim € 32 miljard.
Nu de kinderen opvang aan huis hebben na schooltijd geen kinderopvangtoeslag meer. En verder verdienen we teveel voor de andere toeslagen. Kinderopvangtoeslag was overigens zeer welkom, de rekening van de crèche was ruim 2200 euro per maand voor 4 dagen 3 kinderen opvangen….