De wereld volgens de AFM
Vorige week verscheen het jaarverslag 2020 van onze financiële waakhond, de Autoriteit Financiële Markten (AFM). De club die ons beschermt tegen alle boze mensen en bedrijven die er met onze zuurverdiende centjes vandoor willen. Ik vind dit soort rapporten en jaarverslagen meestal interessant leesvoer. Het geeft je namelijk inzicht in hoe zo’n partij naar de wereld kijkt. En ik vind het belangrijk om dat te weten van partijen die mijn mogelijkheden beperken beïnvloeden. En de AFM is zo’n partij, ‘dankzij’ hen kunnen we niet meer handelen in onze favoriete Amerikaanse ETFs.
Wat is de AFM?
De taak van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) is het houden van ‘gedragstoezicht’ op de financiële markten en pensioenfondsen in Nederland. Gedragstoezicht betekent dat de AFM erop toeziet dat alle marktpartijen ‘netjes’ handelen, en hun klanten en andere partners van de juiste informatie voorzien. Dit naast het ‘prudentieel toezicht’ van De Nederlandsche Bank (DNB), wat betekent dat erop toegezien wordt dat marktpartijen aan hun financiële verplichtingen kunnen voldoen. DNB en AFM bewaken dus samen dat banken, verzekeraars, aandelenbrokers, en andere mensen die ons geld willen hebben, ons netjes behandelen. Een nobele taak, toch?
Wereldbeeld?
Op de voorpagina van het jaarverslag staat een foto van de Koopgoot in Rotterdam. Op de voorgrond zie je een grote waarschuwingssticker op de grond, die je oproept om ‘met de stroom mee te winkelen’. Deze foto is op zichzelf al veelzeggend. Ik ken de koopgoot een beetje, en beschouw het als één van de vele dertien-in-een-dozijn winkelgebieden waar wij, de argeloze consumenten, worden verleid om ons geld zo snel mogelijk te besteden. En dan ook nog met zo’n ‘winkel met de stroom mee’ oproep. Je kunt het lezen als een oproep om vooral standaard dingetjes te doen met je geld, en vooral geen dingen te willen die afwijken van die standaard. Je zou kunnen denken dat dit het wereldbeeld is van de AFM. En je zou dus ook kunnen denken dat ik al vooringenomen begin met lezen in het jaarverslag…
Risico’s risico’s risico’s
Met een clubje ambtenaren kun je natuurlijk niet alles doen, zeker niet als je duizenden en duizenden slechterikken bankiers en andere financiële tovenaars tegenover je hebt. Dat lukt de AFM dus ook niet. Ze doen aan risicomanagement. Hoe groot is de kans dat een bepaalde gebeurtenis optreedt, en hoe groot is de impact als dat gebeurt? Dat leidt tot een prioriteitenstelling, de grootste risico’s pak je als eerste aan. Dat is iets dat Geldnerd ook uit zijn eigen werkterrein kent.
En in dat licht doet de AFM een paar leuke uitspraken. ‘Pandemieën staan al jaren op het groslijstje met potentiële risico’s, maar echt voorbereid waren we als land niet’, lees ik in het voorwoord. Iets dat ik overigens herken. En waar de afgelopen weken ook iets meer aandacht voor lijkt te komen in de media. Gelukkig hebben we in Den Haag een kort geheugen en zijn we dit volgend jaar alweer vergeten. Tot de volgende pandemie.
Ook interessant is de samenvatting van de AFM over de diepe val en daarna het opmerkelijke herstel van de financiële markten in het coronajaar 2020. ‘[Wat] Resteert [is] het ongemakkelijke gevoel van een volatiele en exuberante kapitaalmarkt die wat losgezongen lijkt van de reële economie’. Het moet niet gekker worden, de AFM en Geldnerd zijn het eens een keer met elkaar eens!
Consument in kwetsbare situatie
Eén van de toezichtsdoelen van de AFM is het beschermen van consumenten in kwetsbare situaties. Dat is ook het doel dat ons, de gewone Nederlanders, het meest direct raakt. Ik ben daarom maar eens op zoek gegaan naar wat de AFM hierover schrijft. De twee belangrijkste activiteiten die de AFM daar noemt zijn een (meerjarig) onderzoek naar de ontwikkeling van het volmachtkanaal (de tussenpersonen) als distributiekanaal van particuliere schadeverzekeringen, en een onderzoek naar de ‘verzilverhypotheek’, waarmee je de overwaarde op je huis kunt gebruiken door deze te lenen bij een hypotheekverstrekker.
Maar de AFM heeft ook gekeken naar verschillende aspecten van online zelfstandig beleggen, naar het aanmeldingsproces van klanten (‘onboarding’), de passendheidstoets. en naar productontwikkeling (productgovernance) bij beleggingsondernemingen. De interesse in ‘onboarding’ kwam voort uit de enorme groei van het aantal particuliere beleggers tijdens de pandemie.
Ook maakt de AFM zich een beetje zorgen over het nieuwe pensioenstelsel. In dat nieuwe stelsel neemt onze keuzevrijheid toe, en dat kan een behoorlijke impact op de hoogte van het pensioen hebben. ‘Meer keuzevrijheid legt ook een grotere verantwoordelijkheid bij de deelnemers waar het gaat om hun financiële welzijn’, schrijft de AFM. Om er in de categorie ‘open deuren intrappen’ aan toe te voegen dat wij, de kwetsbare consumenten, goed begeleid moeten worden bij het maken van keuzes. We zullen zien.
De AFM schrijft ook vol trots over haar activiteiten rond het terugdringen van de risico’s van aflossingsvrije hypotheken. Jammer alleen dat, door de extreem lage rente en de extreem hoge huizenprijzen, er weer groei zit in dit segment.
Wat ik wel opvallend vind is dat het aantal formele maatregelen dat de AFM genomen heeft is gedaald, van 68 in 2019 naar 44 in 2020. De AFM bijt dus minder vaak. Onder formele maatregelen vallen boetes, lasten-onder-dwangsom, intrekkingen van een vergunning, en dat soort dingen. In dat licht is het wel weer bijzonder dat de AFM in 2020 weer ‘winst’ gemaakt heeft, € 3,7 miljoen, waar er in 2019 een tekort van € 5,5 miljoen was. Inclusief heffingen werd er namelijk wel € 109 miljoen geïncasseerd, bijna € 10 miljoen meer dan in 2019. Ze bijten dus minder vaak maar wel harder?
Ben jij ook zo blij dat er iemand voor en over ons waakt op de grote boze financiële markten?
