De financiële nalatenschap

Zoals jullie weten heb ik een Achterblijversdocument. Het document om in de situatie van overlijden het regelen van mijn praktische zaken makkelijker te maken. Maar dat is maar één deel van het verhaal. Dat realiseerde ik me* door deze blogpost van Budgets Are Sexy.

* Het is ’zich realiseren dat’ of ‘beseffen dat’. Niet ‘zich beseffen dat’. Als je schrijft ‘ik besef mij dat’, dan heb je niet goed opgelet bij het vak Nederlands op school. Ik heb daar een bloedhekel aan…

Testament

Acht jaar geleden stonden Vriendin en Geldnerd op het punt om samen naar het Verre Warme land te vertrekken. Om een aantal zaken goed te regelen hebben we destijds een samenlevingsovereenkomst opgesteld. En daarbij hebben we ook allebei een testament op laten maken. Voor Geldnerd was dat niet de eerste keer, voor Vriendin wel.

Die testamenten zijn al opgesteld met de mogelijke aankoop van een gezamenlijke woning in gedachten. Dat is uiteindelijk Geldnerd HQ geworden, eind 2016 na terugkeer uit het Verre Warme Land. Geldnerd en Vriendin hebben daarbij afgesproken om ons aandeel in de woning en de inboedel aan elkaar na te laten. Ook hebben we elkaar aangemeld voor het Nabestaandenpensioen bij ons pensioenfonds, de Absoluut Bodemloze Put. Op deze manier is gegarandeerd dat de achterblijvende partij gewoon in Geldnerd HQ kan blijven wonen. het nabestaandenpensioen is meer dan voldoende om de woonlasten te kunnen dragen. Of we dat zouden willen is een tweede, zo’n groot huis met zoveel herinneringen. Maar verhuizen hoeft in elk geval niet (meteen), dat geeft rust.

Voor de rest van onze vermogens (die houden we strikt gescheiden) hebben we elk andere bestemmingen. Die staan ook keurig in onze testamenten. En in onze testamenten staan ook executeurs genoemd. Dat zijn de mensen die ervoor moeten zorgen dat het testament ook netjes afgehandeld wordt.

Wat moet je meteen doen?

Als ik vandaag zou overlijden, dan wordt het even druk. Mijn crematie moet geregeld worden. Die wat mij betreft overigens simpel is. Ik volg de ontwikkeling van minder milieu-onvriendelijke technieken met interesse, maar voor nu lijkt ‘de fik erin en de pijp uit’ mij de meest voor de hand liggende techniek.

Verder zijn er diverse administrativia die moeten gebeuren. Daar heeft de overheid een mooie internetpagina voor gemaakt. Die maakt er, na het beantwoorden van wat eenvoudige vragen, een soort handige checklist van. Het aangeven van overlijden bij de gemeente is belangrijk, en je moet zorgen dat je de verklaring van overlijden krijgt. Die is namelijk nodig om veel dingen af te handelen.

De rest kan even wachten in mijn situatie. Ons huishouden kan draaien op één salaris. Dat is inclusief het betalen van de hypotheek. Door de extra aflossingen zijn de maandlasten namelijk beperkt. Er is dus geen acute nood om heel snel dingen te regelen.

De financiën afhandelen

In mijn geval is het wel handig om snel contact te hebben met het ABP om te zorgen dat de uitkering van het nabestaandenpensioen gaat lopen. En ook zal Vriendin een afspraak moeten met onze huisbank, tevens hypotheekverstrekker. Daar kunnen dan de formaliteiten geregeld worden die te maken hebben met de op dat moment nog resterende hypotheek. Als ik nog een paar jaar wacht met overlijden, dan hoeft dit niet eens meer omdat de hypotheek volledig zal zijn afgelost.

Verder moet de executeur een rondje maken langs mijn financiële dienstverleners. Mijn persoonlijke huisbank, de bank waar mijn buffer geparkeerd staat, en de broker waar mijn beleggingsportefeuille staat. Die moeten geïnformeerd worden over mijn overlijden, en de executeur moet zorgen dat de rekeningen worden afgehandeld en dat het geld toegankelijk wordt. Als het geld beschikbaar is, kan het verdeeld worden tussen de partijen die in mijn testament genoemd staan.

In mijn Achterblijversdocument staat een keurig lijstje met alle financiële dienstverleners waar ik gebruik van maak. Ik houd het ook eenvoudig, geen gedoe met meerdere brokers of 20 spaarrekeningen bij verschillende aanbieders. Daarmee maak ik nu mijn eigen leven makkelijk, maar zijn de dingen na mijn overlijden ook vrij eenvoudig af te handelen voor mijn nabestaanden.

De rest afhandelen

Na de financiën zijn er nog een paar extra dingen om af te handelen. In mijn Achterblijversdocument staat keurig een lijstje met alle reguliere abonnementen die op mijn naam staan. De mobiele telefoon, mijn lijfblad, dat soort dingen. Het zijn er op het moment dat ik dit schrijf (slechts) vijf. Die zal de executeur dan opzeggen. Hopelijk heeft die persoon ook nog het geduld om een zoveel mogelijk online accounts van mij te verwijderen en digitale sporen uit te wissen. Mijn wachtwoorddatabase geeft een compleet overzicht. Mijn Achterblijversdocument bevat ook instructies wat er moet gebeuren met mijn servers.

Ik heb nog niks geregeld voor mijn overige bezittingen. Dat is niet veel, als ik nu zou verhuizen dan passen mijn persoonlijke bezittingen (inclusief kleding) in tien verhuisdozen. Daar moet ik toch nog eens over nadenken, en misschien deze methode (die ze in Zweden schijnen te gebruiken) nog eens overwegen. Maar eigenlijk ben ik ook helemaal nog niet van plan om te overlijden. Dus ik heb nog even de tijd, hoop ik.

Hoe is jouw nalatenschap geregeld?

De valkuil van uitvaartverzekeringen

Verzeker alleen risico’s die je zelf niet kunt dragen, en verplichte dingen. Deze financiële wijsheid gebruikte ik zelf onlangs nog in een blogpost. Die verplichte dingen moeten we dan maar accepteren. Maar als je een miljoen op de bank hebt staan zijn bepaalde risico’s makkelijker te dragen dan wanneer je geen cent te makken hebt. En zo word je, als ‘mens zonder geld’, dubbel gepakt. Je hebt al geen geld, en dan moet je ook nog maandelijks gaan betalen om een risico af te dekken dat je zelf niet kunt dragen. Arm zijn kan dan ontzettend duur worden.

Een goed voorbeeld van dit principe vind ik de begrafenisverzekeringen. In 2014 had ongeveer 70% van de Nederlanders zo’n ding, al schijnt het aantal mensen dat er eentje afsluit te dalen. Geldnerd heeft er geen, nooit gehad ook. Ik vind ze een schoolvoorbeeld van de situatie waar vooral de verzekeraar aan verdient, ten koste van de klant.

In 2014 kostte een gemiddelde uitvaart ongeveer € 6.000. Sindsdien is dat wel sterk gestegen, inmiddels kost het gemiddeld ruim € 8.000. Een beetje afhankelijk van wat je precies wilt.

Verzekeraars verkopen een gevoel van zekerheid

En daar komt de emotie om de hoek kijken. Het risico, de angst die je af wilt dekken. Want heel veel mensen hebben geen buffer van € 8.000. Zeker niet aan het begin van hun financiële leven. Want ja, wat moeten de mensen wel niet van je denken als je plotseling dood gaat, en er is niet eens geld voor een fatsoenlijke begrafenis? Op dat moment heb je daar zelf het minste last van, maar ik snap dat je jouw nabestaanden niet met dat probleem op wilt zadelen, bovenop het verdriet / de opluchting / de vreugde * over jouw heengaan (* = doorhalen wat niet van toepassing is).

Verzekeren dan maar, dat risico? Ik zou nog even verder lezen…

Stel, je bent net 25 jaar geworden. Net aan het werk, een dure fase in je leven. Dus onvoldoende buffer, en zeker niet genoeg om een begrafenis te betalen. Ergens in die periode kom je een financieel bloedzuiger adviseur tegen. En die stelt je de vraag of je wel een begrafenisverzekering hebt. Met een tranentrekkend verhaal over wat je jouw nabestaanden wel niet aandoet. En voordat je weet wat er gebeurt heb je een handtekening gezet.

Ik heb een aantal verzekeringen bekeken. De meeste hebben een premielooptijd tot 85 jaar. Je gaat dus 60 jaar, oftewel 720 maanden, premie betalen. We gaan in de berekeningen maar even uit van een verzekerd bedrag van € 9.000. En we gaan uit van indexatie, het verzekerde bedrag en je premie stijgen mee met de inflatie. Zodat je ook over 60 jaar nog zeker weet dat je jouw begrafenis kunt betalen. Alhoewel er niets zeker is natuurlijk. Bij Yarden betaal je in deze setting ongeveer € 8,80 per maand tot je 85e. Monuta rekent € 10,06 per maand tot je 85e. En Dela rekent € 8,25 per maand tot het moment van overlijden. Ik ga er dus maar van uit dat je op je 85e overlijdt.

Geldnerd begint een uitvaartverzekeraar!

Ik ga voor mijn rekenmodel uit van een fictieve begrafenisverzekeraar. Laten we die ‘Geldnerd’s Verzekeringsoplichterijpraktijk NV’ noemen, een volkomen oordeelsvrije naam. Die rekent € 8,50 premie per maand, premie te betalen tot je 85e. De uitkering bedraagt € 9.000, en premie en uitkering worden jaarlijks geïndexeerd met de inflatie. En we nemen een willekeurige klant, meneer Wil LoosSlachtoffer, net 25 jaar oud, die een verzekering komt afsluiten.

Met een looptijd van 60 jaar betaalt deze klant over de looptijd ( 60 jaar x 12 maanden x € 8,50 = ) € 6.120, op basis van de premie van vandaag. Niet slecht voor een uitkering van € 9.000, zou je denken. Maar er is natuurlijk inflatie. Dus stel dat zowel de premie van € 8,50 per maand als de uitkering van € 9.000 jaarlijks geïndexeerd worden met een inflatie van 2,0%, gedurende de hele looptijd. Aan het eind betaalt Wil LoosSlachtoffer dan maandelijks € 27,34 per maand voor een gegarandeerde uitkering van € 28.950. Gedurende de looptijd heeft Wil door de jaarlijkse indexering in totaal € 11.633,26 aan premie betaald. Nog steeds niet slecht dus, zou je denken. Is er iets mis met het businessmodel van ‘Geldnerd’s Verzekeringsoplichterijpraktijk NV’?

Nee hoor. ‘Geldnerd’s Verzekeringsoplichterijpraktijk NV’ is een slimmerik. Die incasseert maandelijks de premie en belegt het gewoon in VWRL, de wereldwijd gespreide en goedkope ETF van Vanguard. Laten we daarbij gewoon even uitgaan van een meerjarig gemiddeld jaarlijks beleggingsrendement van 7,0%. De beleggingshorizon van 60 jaar is immers lang genoeg om dat te rechtvaardigen. Aan het eind van de looptijd zit er dan € 126.098,98 in de beleggingspot. Waarvan ik maar € 28.950 hoef uit te keren voor de begrafenis van Wil LoosSlachtoffer. Oftewel, er is € 97.148,71 over voor mijn eigen kosten en winstmarge. Geloof je het niet? Reken het maar even na in een spreadsheet, mij kostte het 5 minuten om die te maken.

Als ik dan wat schaalgrootte heb, dan bouw ik gewoon wat eigen crematoria en begin een begrafenisonderneming. De uitvaarten die ik nodig heb, koop ik dan in tegen kostprijs bij ‘Geldnerd’s Uitvaartoplichterij NV’, dus dan heeft ‘Geldnerd’s Verzekeringsoplichterijpraktijk NV’ een nog betere winstmarge. <foute grapjes alert aan> Daar kan mijn eigen schoorsteen dan ook extra goed van roken. <foute grapjes alert uit>

Ik weet natuurlijk ook wel dat het een vereenvoudigd voorbeeld is. Zestig jaar wachten op mijn winst is een lange tijd, en elke euro die ik tussentijds uit dit beleggingspotje haal scheelt heel veel euro’s aan rendement aan het eind. Maar het laat wel de kracht van rendement op rendement zien, en dat is wel de basis van het verdienmodel van de uitvaartverzekering. Je legt (in dit voorbeeld) € 11.633 aan premie in, en er resteert een beleggingspot van € 126.098 waar jij een stukje van krijgt. Het is ook een kwestie van kansberekening. Hoeveel mensen overlijden er voordat ze voldoende hebben ingelegd om hun eigen uitvaart te betalen? Het duurt in dit model 30 – 40 jaar voordat je daarvoor in jouw individuele potje voldoende gespaard hebt bij de verzekeraar. Daar staat tegenover dat je weer meer verdient op mensen die hun verzekering stopzetten (‘premievrij maken’ heet dat in het jargon), want die krijgen aan het eind een veel lagere uitkering. Als je een lange adem hebt dan zou er een goed resultaat mogelijk moeten zijn.

Als er geen geld is

Blijft natuurlijk de vraag wat er gebeurt als je overlijdt voordat je zelf voldoende geld gespaard hebt voor een uitvaart. Wees gerust: iedere gemeente is verplicht de uitvaart te regelen als er iemand in de gemeente overlijdt die geen nabestaanden heeft of als er geen geld is. In een gemeente als Gouda waren dat er afgelopen jaar 11. In 2019 had Delft er 10 en Leiden 20. Den Haag had er zelfs 169 en de gemeente Westland 330, las ik onlangs in dit bericht. Je blijft echt niet boven de grond staan.

Levensverzekeringen

Wat geldt voor begrafenisverzekeringen, geldt eigenlijk ook voor de meeste levensverzekeringen. Vroeger waren beleggingsmogelijkheden voor particulieren beperkt. Nu kun je het zelf goedkoper, een wereldwijd gespreide portefeuille is beschikbaar met de aankoop van één ETF, en alle winst is voor jezelf. Alle verlies ook, maar de kans daarop is niet heel groot bij een voldoende lange beleggingshorizon. Alleen als er significant fiscaal voordeel is dan heeft het mijns inziens nog zin om een levensverzekering te nemen. Maar dan moet je er wel van uit kunnen gaan dat dit voordeel in stand blijft. En dat is helaas lang niet altijd het geval.

Heb jij een begrafenisverzekering?

Goed verzekerd?

Wij Nederlanders schijnen vaak oververzekerd te zijn. Dat is ook niet zo heel gek. Want wie leest er nu al die pagina’s met kleine lettertjes die bekend staan als ‘Polisvoorwaarden’? Tegelijk zijn we erg risicomijdend. Dus hup, doe er nog maar een verzekering bij! Uiteraard vinden de verzekeraars dat wij juist onderverzekerd zijn, maar daar vermoed ik (cynisch als ik ben) toch wel een beetje eigenbelang.

Bij ConsuminderSingle las ik onlangs een blogje over haar verzekeringen. Naar aanleiding daarvan heb ik ook weer eens nagedacht over mijn eigen verzekeringen. Mijn eigen verzekeringspakket is vrij overzichtelijk:

  1. Via de collectiviteit van mijn werkgever heb ik een Zorgverzekering met het maximaal mogelijke eigen risico (€ 885). Ik voel me gezond, verwacht dit jaar weinig zorgkosten, en heb voldoende reserves om dat eigen risico te dragen. Mocht er echt iets gebeuren, dan pas ik dat eigen risico volgend jaar wel weer aan.
  2. De Opstalverzekering loopt via onze Vereniging van Eigenaren (VVE) . Dat is dus onderdeel van de maandelijkse servicekosten voor de VVE.
  3. De Inboedelverzekering heb ik samen met Vriendin. Wij houden onze financiën zoveel mogelijk gescheiden, dus dit (en de hypotheek en de gezamenlijke huishoudrekening) zijn de enige financiële dingen die we samen doen.
  4. Ik heb zelf nog een pakketpolisje lopen met drie onderdelen:
    1. Rechtsbijstand (categorieën verkeer, wonen en werk & inkomen)
    2. Aansprakelijkheidsverzekering
    3. Permanente Reisverzekering. Die is wellicht overbodig, maar Geldnerd is nogal vergeetachtig en wil wel verzekerd op reis. In mijn pakketpolis kost deze € 3,28 per maand.

Een Uitvaartverzekering vind ik overbodig, we hebben meer dan voldoende spaargeld waar dat uit betaald kan worden.

We hebben een eigen huis met hypotheek, maar een Overlijdensrisicoverzekering hebben we niet. Vriendin en ik hebben elkaar aangemeld voor Nabestaandenpensioen bij ons pensioenfonds. Als een van ons komt te overlijden dan is de jaarlijkse uitkering voor de ander ruimschoots genoeg om de hypotheek en andere lasten van het huis te betalen. Daarmee is dat risico wat ons betreft voldoende afgedekt. En onze hypotheekverstrekker was het daar gelukkig mee eens. Gelukkig voor hem, want anders hadden we een andere hypotheekverstrekker genomen…

Vorig jaar heb ik al eens uitgebreid geschreven over een Arbeidsongeschiktheidsverzekering. Inmiddels heb ik er een aantal vergeleken, maar nog geen verzekering gevonden waar de beperkingen wat mij betreft opwegen tegen de premie. Dat is dus nog wel een openstaande actie.

Tsja, en dan al die andere verzekeringen. Voor mobiele telefoons, voor de hond, noem het maar op. Daar doen we hier in Huize Geldnerd niet aan. Ik vind dat je je alleen moet verzekeren voor dingen die wettelijk verplicht zijn (maar ik ben groot fan van een minimaal aantal wettelijke verplichtingen), en voor financiële risico’s die je zelf niet kunt of wilt dragen. En dat is in mijn eigen verzekeringspakket aardig gelukt, denk ik.

Hoe ben jij verzekerd?