We hobbelen op deze planeet van bubbel naar bubbel. Evenwicht, ook in de financiële markten, is een theoretische toestand in een complexe wereld van chaos. Of het nou gaat om een tulpenbollenmanie, een cryptomanie, een tech-bubbel, of goudkoorts. je kunt bijna geen kapitaalgoed bedenken of er komt wel af en toe een bubbel langs. Naast de bubbels waar we zelf in leven.

De vraag is voor mij dus ook eigenlijk niet of er een volgende financiële bubbel komt, maar in welke bubbel(s) we zitten. En wanneer die bubbels gaan knappen.

Geldnerd heeft wel een theorie. Al een tijdje. We leven in een monetaire bubbel. Er zijn sinds de financiële crisis van 2008 enorme hoeveelheden geld gecreëerd door de centrale banken. En die zwerven tegen een record-lage rente door ons financiële systeem, om uitgegeven te worden en om te zoeken naar rendement.

Veel Geld. Heel veel geld…

Geld creëren. Centrale Banken kunnen dat, net als de algemene banken. En dat zie je terug op de balansen van de centrale banken. Tussen 2008 en 2019 is het balanstotaal van de Europese Centrale Bank meer dan vervijfvoudigd. Zelfs na de crisis liep dit proces door, terwijl we volgens mij in de periode 2015 – 2018 toch een gezonde economische groei kenden.

En net toen het een beetje leek te gaan dalen kregen we begin 2020 te maken met de coronapandemie. De meeste regeringen, die in de evaluatie van de financiële crisis het verwijt kregen dat ze te laat en te weinig financiële steun hadden gegeven aan de partijen die dat nodig hadden, gingen in een moordend tempo aan de slag met allerlei steunpakketten. De Nederlandse economie wordt al een jaar overeind gehouden door de overheid. Die het financiert met nieuwe staatsschulden. Die weer worden opgekocht door de Europese Centrale Bank.

Het effect is te zien in het balanstotaal van de Europese Centrale Bank. Die groeit alweer sinds 2015, toen de vorige crisis eigenlijk officieel voorbij was. En in 2020 wordt er een enorme sprong gemaakt, met name door het opkopen van obligaties. Op deze manier stopte de ECB in 2020 ongeveer € 2.328.941.000.000 (2,3 biljoen, oftewel 2.300 miljard, oftewel 2.300.000 miljoen) in ons financiële systeem.

En de Federal Reserve, het Amerikaanse stelsel van centrale banken, doet vrolijk mee. Daar is het afgelopen jaar ongeveer US$ € 3.000.000.000.000 (3 biljoen dollar) in het systeem gepompt. Dat is tegen de huidige koers ongeveer € 2,5 biljoen.

Samen hebben die twee centrale banken dus ongeveer € 5 biljoen in het systeem gepompt. En dat geld moet ergens naar toe. Deels is het gebruikt door overheden om steunmaatregelen te financieren. Denk aan alle regelingen die er in Nederland zijn voor ondernemers, het extra geld dat aangekondigd is voor het onderwijs, dat soort dingen. En deels zwerft het door het financiële systeem, op zoek naar rendement.

Nederlandse staatsschuld stijgt met 40 miljard

De Nederlandse staatsschuld, die in de financiële crisis tot en met 2014 behoorlijk was opgelopen, was juist mooi aan het dalen. Volgens de huidige schatting van de schuld per 2020 waren we ongeveer weer terug op het niveau van 2008 . En kaboem, alle steunpakketten die de regering bedacht heeft rond corona knallen er weer eventjes € 40 miljard bovenop. Veertig miljard. 40 en dan nog 9 nullen.

Wereldwijd steeg de schuldenberg met ongeveer € 23.000 miljard, bleek uit de jaarlijkse Global Debt Monitor van het Institute of International Finance, naar een recordstand van € 232.000 miljard. Het zijn duizelingwekkende getallen, eigenlijk niet te bevatten voor mij als gewone sterveling.

Symptomen van Gratis Geld

Enorme hoeveelheden geld zijn en worden er dus de economie in gepompt. Op allerlei manieren. Als steun aan ondernemers. Als geld dat banken uit kunnen moeten lenen. En daar zit een ander probleem. Wat gebeurt er met goederen als er heel veel van beschikbaar is? Dan is de prijs laag. En wat is de prijs van geld? Rente. Veel geld beschikbaar? Lage rente….

Zo las ik vorig jaar een interessante analyse van De Nederlandsche Bank. Zij betogen dat de stijging van de huizenprijzen misschien wel meer te maken heeft met de monetaire omstandigheden (veel geld tegen lage rente) dan met het woningtekort. Dat zou best wel eens kunnen. De enige rem op de huizenprijzen is wat de banken bereid zijn te financieren. Daar zit de overheid dan met alle mooie bouwplannen….

En ook op de aandelenmarkten zien we het ene na het andere record sneuvelen. Terwijl we midden in een enorme economische crisis zitten die het gevolg is van de corona-pandemie. Normaal dalen de beurzen toch in een crisis? In elk geval in het begin? Dat kan zo zijn, maar de beurzen stijgen door. Er is geld beschikbaar, en mensen kunnen nergens anders rendement halen. De echte lange-termijn trends bevestigen dat beeld. Pak de 100-jaars grafiek van de Dow Jones index er maar bij. Tot op heden was de groei de enige constante, met tijdens crises hooguit tijdelijke onderbrekingen. Zelfs de financiële crises van 1929 en 2008 zijn inmiddels deukjes in een verder gestaag oplopende lijn.

Ook speculatieve beleggingsobjecten als cryptovaluta beleven gouden tijden. Het blijven wat mij betreft tulpenbollen, alhoewel je met wat geluk ook met speculeren veel geld kunt verdienen. De meeste mensen zullen uiteindelijk verliezer zijn, daar ben ik wel van overtuigd.

Het aantal faillissementen staat nog steeds op een extreem laag niveau. De overheid houdt met de steunmaatregelen de economie overeind. Of al die bedrijven straks nog op eigen benen kunnen staan, dat moeten we nog maar zien.

De vraag is ook of en hoe we al dat geleende geld ooit nog gaan terugbetalen. Voor zover dat nodig is om het vertrouwen van de financiële markten te behouden. Een huishouden heeft een levensduur, de staat niet. Die is voor eeuwig, denken we. En dus is er geen noodzaak om de volledige staatsschuld af te lossen. Regeren is soms ook problemen doorschuiven…

Een beetje inflatie zou wel helpen, want dan wordt een schuld minder drukkend. Maar die inflatie, die blijft maar laag.

Welkom in Bubbel Land!

Welkom in bubbelland. We zitten er nog. Een monetaire bubbel. Waar Geldnerd zelf ook op twee manieren van mee profiteert. Mijn eigen beleggingsportefeuille doet vrolijk mee aan de recordrace op de beurs. En zolang de huizenprijzen stijgen, stijgt ook de waarde van Geldnerd HQ, en draagt bij aan de groei van ons vermogen.

Maar elke bubbel heeft een uiterste houdbaarheidsdatum. Wanneer die datum is, dat is de wereldwijde ‘one million billion trillion zillion dollar question’. Ik weet het ook niet. Maar ik weet wel dat ik erg goed op ga letten als de balansen van de centrale banken stoppen met groeien, en als de rente begint te stijgen. Dat laatste is overigens al begonnen in de Verenigde Staten, veroorzaakt door optimisme over de economie en angst voor inflatie. Afgelopen week was daarom even een iets ‘minder’ weekje op de beurzen.

Denk jij ook wel eens na over bubbels?