Begin 2021 schreef ik uitgebreid over de software die ik gebruik. De afgelopen periode is daar het nodige in veranderd, tijd dus om jullie weer eens mee te nemen in het gereedschap van Geldnerd.

Free and Open Source Software (FOSS)

Wat niet veranderd is, is mijn ambitie om een volledig op gratis en open-source software (FOSS) gebaseerde werkomgeving te realiseren. Een laptop met een Linux-variant als besturingssysteem (ik neig naar Linux Mint). En alle functionaliteiten die ik nodig heb, ingevuld met FOSS. Software waar ik ook een exitstrategie voor heb, waar ik alternatieven voor heb, waar ik niet in opgesloten zit. Mijn software en ICT-gebruik kan ik dus niet los zien van de ommuurde tuinen van de grote techbedrijven. Ik wil dat mijn data lokaal wordt opgeslagen.

Het risico bij elk softwarepakket is dat het ooit stopt. Bij de grote open-source pakketten acht ik dat risico het kleinst. Daar staat een gemeenschap achter, het is niet afhankelijk van de beslissing van één individu of één commercieel bedrijf. Alleen met zelfgebouwde software heb je het zelf helemaal in de hand. Alhoewel er ook dan altijd een afhankelijkheid zal blijven (van een platform).

Het belangrijkste criterium voor mij is dus dat elk softwarepakket dat ik gebruik een eenvoudige manier heeft om de data te exporteren, in een zo algemeen mogelijk format dat met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid compatibel is met eventuele vervangende systemen. Controle over mijn gegevens is belangrijker dan extra functionaliteit, wat mij betreft.

Feitelijk gaat de afweging tussen open source en commerciële gesloten software voor mij ook om een afweging tussen Gebruikersgemak en Privacy. En Veiligheid, maar die is voor een individuele gebruiker sowieso ingewikkeld. Je moet iets vertrouwen, of het nu een bedrijf of een verzameling programmeurs uit een open-source community is. Dat risico acht ik minder groot dan het risico van het delen van mijn hele leven met Google.

Op basis van mijn ervaringen in de afgelopen jaren zie ik dat het gebruikersgemak bij commerciële software meestal beter is. Moderner. Bij FOSS zit ik toch ook vaak zelf te knutselen om het allemaal zo te laten werken als ik voor ogen heb. Dat vind ik nu nog leuk, maar is dat ook zo als ik straks 70 ben?

Mijn software

Maar goed, waar staan we inmiddels?

Webbrowser, mail, agenda en adresboek

De belangrijkste functionaliteiten op mijn computer zijn al jaren FOSS. Ik gebruik Mozilla Firefox als browser, en Mozilla Thunderbird voor het beheer van mijn email, de agenda, en mijn adresboek. Mail, agenda, en adresboek synchroniseren ook met de iCloud, ik heb één privé-agenda en één adresboek over al mijn apparaten. Firefox gebruik ik ook als primaire browser op mijn telefoon en tablet, met gesynchroniseerde favorieten.

Wachtwoordmanagement en MFA

Ik gebruik al jaren een wachtwoordmanager, KeePass. Gebruik jij dat nog niet? Dan is het vrijwel onmogelijk om veilig online te zijn. Inmiddels ben ik naar KeePassXC gemigreerd. Niet dat er echt iets mis was met KeePass. Maar het is geschreven in C# en had dus het Microsoft’s .NET platform nodig om te werken. KeePassXC is ontwikkeld in C++, heeft geen extra software nodig om te draaien, en werkt identiek op alle besturingssystemen. Van deze (onlangs in KeePass gevonden) kwetsbaarheid heb ik dus geen last.

KeePassXC ondersteunt geen plugins, iets wat KeePass wel doet. Maar veel functionaliteit die bij KeePass een plug-in nodig had zit gewoon in de standaardversie van KeePassXC. Ik heb geen plugins meer nodig. En plugins kunnen ook een beveiligingsrisico zijn.

Ik gebruik wel een Firefox-plugin om mijn wachtwoorden online makkelijk in te kunnen vullen. Verder heb ik ooit een lifetime licentie van Strongbox gekocht, een iOS app die maakt dat ik op mijn smartphone en tablet ook gebruik kan maken van mijn KeePass wachtwoordendatabase. Verder gebruik ik overal waar mogelijk meerfactorauthenticatie. Daarvoor gebruik ik op mijn smartphone, tablet, en smartwatch de Authy-app. Zo sterk mogelijke wachtwoorden, KeePassXC, Strongbox en Authy maken dat ik me online relatief veilig voel.

Overigens staat de wachtwoordendatabase momenteel ook op Microsoft OneDrive. Hier zit voor de toekomst dus nog een uitdaginkje.

Kantoorautomatisering

LibreOffice is inmiddels mijn primaire officepakket. Writer voor tekstverwerking, Impress voor presentaties en Calc voor mijn spreadsheets. Alle belangrijke documenten zijn inmiddels omgezet naar ‘native’ LibreOffice versies in Open Document Format. Het ombouwen van mijn financiële spreadsheets is vrijwel afgerond. De financiële administratiespreadsheets zijn vervangen door GnuCash, daar heb ik een serie blogposts over geschreven.

Mijn zorgen over de toekomst van het Microsoft Windows / Office ecosysteem waren ooit de aanleiding om serieus naar open-source alternatieven te gaan kijken. Langzaam maar zeker zijn we gestuurd naar een jaarlijks abonnementenmodel, en naar het online opslaan van onze gegevens in ‘de cloud’. Beide vond en vind ik geen goed idee. De huidige trend om overal maar hippe kunstmatige intelligentiedingen aan toe te voegen bekijk ik ook met enige argwaan…

Een essentiële aanvulling op het officepakket is voor mij overigens software voor fotobewerking. Daarvoor gebruik ik al sinds jaar en dag GIMP.

Persoonlijke Financiën

In de aloude Windowsomgeving was Microsoft Excel mijn financiële gereedschap. Mijn stelsel van spreadsheets en macro’s was de kern van mijn financiële systeem. Dat is de afgelopen jaren drastisch veranderd. Niet alleen vanwege mijn stap naar open-source. Maar ook omdat ik minder tijd aan programmeren wilde besteden, en dus meer gebruik wil maken van kant-en-klare systemen. Die zijn er ook voor persoonlijke financiën. Zoals jullie weten hebben GnuCash en Portfolio Performance de taak van de belangrijkste spreadsheets inmiddels overgenomen. Beide zijn uiteraard ook open-source.

Notities

Een functionaliteit waar ik al de nodige blogposts aan gewijd heb. Mijn voorliefde voor een digitaal notitieboek. Lange tijd is Evernote een hindernis geweest in mijn overstap naar open-source. Maar toen ontdekte ik Joplin. En dat gebruik ik nu al een hele tijd naar volle tevredenheid op mijn laptop en mijn mobiele apparaten.

Hier is natuurlijk nog wel een openstaand puntje… Want mijn Joplin notitieboek staat nog steeds op de OneDrive van Microsoft. Ik heb nog geen keuze gemaakt naar welke cloud ik ga migreren als ik helemaal van Microsoft afstap.

Wel heb ik recent ook geëxperimenteerd met Obsidian, ook weer naar aanleiding van een reactie van een lezer bij mijn eerdere blog over Joplin. Het overzetten van mijn notities kostte nog geen vijf minuten. En… In Obsidian kan ik mijn documenten opslaan in iCloud. En die kan ik weer benaderen vanaf mijn Windows laptop. Maar of dat ook vanuit Linux kan? Dat lijkt dan helaas weer niet te kunnen. Apple maakt het mij wel lastig om mijn cloudgebruik te beperken. Ook omdat de synchronisatie van iCloud Drive naar Windows niet helemaal probleemloos is. Voorlopig is Joplin dus mijn voorkeursoptie, maar het is goed om te weten dat Obsidian een achtervangoptie is.

Audio en Video

Toen ik weer eens kritisch keek naar het gebruik van mijn laptop, realiseerde ik mij dat ik met een aantal toepassingen werk rond het gebruik van audio en video. In Huize Geldnerd staan een aantal SONOS luidsprekers, en we hebben een abonnement op Spotify. Toen ik daar dieper in dook, bleek Spotify nota bene een Linux-client te hebben. Dat was een onverwachte meevaller.

SONOS heeft geen officiële client voor Linux. In de praktijk kom ik wel NOSON tegen. Overigens gebruik ik SONOS en Spotify vooral via mijn smartphone en tablet, dus deze functionaliteit is geen halszaak. Verder gebruik ik VLC als mediaspeler. Want die is er ook voor Linux.

Verder gebruik ik af en toe ook nog iTunes, waar ik al heel lang mijn lokale muziekcollectie in beheerd heb. Tegenwoordig weer wat vaker, omdat Spotify er maar niet in slaagt om een fatsoenlijk werkende app voor mijn Apple Watch te leveren…. Dan biedt mijn Apple Music app uitkomst.

iTunes gebruik ik verder ook nog om regelmatig een back-up te maken van mijn smartphone en tablet. Dat zou ik ook in iCloud kunnen doen, maar ja… cloud….

Overige Software

‘De duivel zit in de details’ is een bekend gezegde. En dat geldt ook op mijn laptop. Naast de hiervoor beschreven functionaliteit gebruik ik ook nog een aantal kleinere softwarepakketten.

Zo hebben we in Huize Geldnerd een printer/scanner/copier van Brother staan. En om vanuit huis in te loggen bij mijn werkgever heb ik de Citrix Workspace app. Die laatste twee zijn weliswaar gratis, maar niet open-source. Ze zijn wel onvermijdelijk. Maar alle hiervoor genoemde software is beschikbaar in een versie voor Linux, en is dus geen belemmering voor mijn ambities.

Het netwerk in Huize Geldnerd loopt ‘via het stopcontact’ en wordt ondersteund met apparatuur van Devolo. Ik heb een app op mijn telefoon om die apparatuur in de gaten te houden, maar ook op mijn laptop. Die Devolo Pilot is er gelukkig ook in een versie voor Linux.

Verder gebruik ik in Windows vaak de functionaliteit om een (gedeeltelijk) screenshotte maken. Gelukkig zijn daar in Linux ook veel FOSS-alternatieven voor. Ook gebruik ik FileZilla, een FTP-tool om snel grote hoeveelheden bestanden van en naar mijn websites te zetten. Die is er voor Linux.

Resterende issues

Stapsgewijs ben ik dus inmiddels wel héél dicht in de buurt gekomen van een volledig op open source gebaseerde werkomgeving thuis. Op dit moment is vooral mijn cloudgebruik voor de notitie-app en de wachtwoordenapp nog een beperking. En ik moet nog een alternatief vinden voor iTunes voor mijn persoonlijke muziekcollectie en de back-up van mijn smartphone en tablet. Daar ga ik de komende periode nog eens induiken. En dan komt de grote vraag. Durf ik de stap naar een Linux gebaseerde omgeving thuis aan? Dat kan uiteraard veilig stapsgewijs, door eerst een dual-boot omgeving te maken waarin ik naar keuze Linux of Windows opstart.

En mijn zelfgekozen afhankelijkheid van de mobiele apparaten van Apple? Tsja. Ook daar zou ik vanaf kunnen, als ik dat echt wil. Ik las met interesse deze blogpost over een overstap naar GrapheneOS. Maar dat gaat me voorlopig echt een paar stapjes te ver, ik ben voorlopig al blij als ik mijn afhankelijkheid van closed source en de cloud terug kan brengen naar ‘nou ja, dan maar alleen Apple’.

Denk jij na over de software die jij gebruikt? Wat gebeurt er als één van jouw softwarepakketten wegvalt?