Uit onderzoek is gebleken dat…

Category: Uit onderzoek is gebleken dat… (page 1 of 3)

Het Kasboekje van Nederland

28-03-2018 / Geldnerd / 7 Comments

Rond het journaal vanochtend zag ik een aankondiging van een nieuw programma. Het Kasboekje van Nederland. Een NPO-serie over omgaan met geld. Omdat ik heilig geloof in onderwijs en voorlichting over geld, en ernstig teleurgesteld ben in wat we daar in Nederland aan doen, heb ik heel nieuwsgierig vanavond voor de TV gezeten.

Heb ik wat geleerd? Nee. Maar ik kan me voorstellen dat dat voor andere mensen wel zo was. De diepgang viel me een beetje tegen. Wat ik wel erg leuk vond, was de historie. Terugblikken op hoe er vroeger in gezinnen met geld om werd gegaan, en hoe de toegevoegde waarde van een kasboekje en sparen getoond werd. En hoe de overheid na sparen ook gewoonweg lenen aanmoedigt…

Opa Geldnerd voelde zich weer even jong. Ik ga ook weer kijken naar de volgende aflevering.

Heb jij gekeken naar Het Kasboekje van Nederland?

Heb jij een financiële dode hoek?

16-02-2018 / Geldnerd / 5 Comments

Geldnerd en Vriendin zijn alweer een paar dagen terug in ons koude kikkerlandje, na enkele weken op warmere locaties vertoefd te hebben. Sinds ons verblijf in het Verre Warme Land duurt de Nederlandse winter te lang, en is ‘ie te donker en te koud, vandaar. En eigenlijk wilde ik nog een paar dagen van mijn vakantie genieten. Maar vandaag was er weer een nieuwsberichtje waar Opa Geldnerd zich ouderwets boos over maakt. Of verdrietig van wordt, daar ben ik nog niet helemaal uit.

Goed, het is er wel weer eentje in de categorie ‘onderzoekjes door en voor partijen die niet helemaal vrij zijn van belangen bij de uitkomsten’. Want dat kun je wel zeggen als het NIBUD in opdracht van de Rabobank onderzoek doet naar het financiële bewustzijn van ‘de Nederlander’. Het is vrijdag, dus verder is er niet zo heel veel nieuws. En dan haal je al gauw de headlines, ondermeer hier, hier, hier, en hier. Opvallend trouwens dat ik op het moment van schrijven (nog) niks over het onderzoek kan vinden op de website van het NIBUD zelf.

Op zichzelf zijn de conclusies weinig verrassend, het meeste is al wel eens langs gekomen. ‘We’ sparen te weinig, ‘we’ vinden de overheid en de pensioenfondsen verantwoordelijk voor onze financiële situatie na ons pensioen, ‘we’ willen wel sparen maar hebben er geen ‘extra geld voor’ (broehaha, leef lekker verder boven je stand dan…). ‘We’ liggen ook wel eens wakker over onze financiën, en ‘we’ hebben ‘een financiële dode hoek’.

En toch zijn er dan weer een paar dingen die me ergeren. Zoals het gegeven dat blijkbaar een op de vijf huizenbezitters zich niet realiseren dat ook een aflossingsvrije hypotheek ooit afgelost moet worden. Die geloven blijkbaar dat hun hypotheekverstrekker hen zo aardig vindt dat ‘ie ze tonnen cadeau geeft. Ook het kijken naar ‘de overheid’ bevalt me niks. De overheid is een onbetrouwbare partner voor je financiële toekomst, dus daar kun je maar beter niet op rekenen. Daar ben ik het dan wel weer eens met Barbara Baarsma van de Rabobank, die het ook zorgwekkend vindt dat minder dan de helft van de respondenten zichzelf het meest verantwoordelijk voelt voor de financiële situatie na pensioen.

‘Financieel bewusteloos’ is geloof ik de juiste term voor het financieel bewustzijn van ‘de Nederlander’. En Geldnerd blijft ervan overtuigd dat dit niet gaat veranderen. In elk geval niet zolang er niet meer aandacht komt voor (persoonlijke) financiën in het onderwijs, zowel basis als middelbaar. Liefst op een manier die duidelijk maakt dat omgaan met je geld ook leuk kan zijn. Want soms maakt onderwijs ook meer kapot dan je lief is….

Heb jij ook een extra spiegeltje voor je financiële dode hoek?

Schuldenberg groeit nog steeds

10-01-2018 / Geldnerd / 8 Comments

Tweehonderd en vijftien biljoen dollar was het een jaartje geleden. En inmiddels is de wereldwijde schuldenberg gestegen tot 233 biljoen dollar (en dat was de stand aan het einde van het derde kwartaal van 2017). De schuld is nu 318% van het Bruto Binnenlands Product. En dat is nota bene 3% beter dan eind 2016, oftewel het BBP is nog net iets harder gegroeid dan onze wereldwijde schuldenberg.

Ik maak me weinig illusies over de schuldenberg. Krediet is nog steeds erg goedkoop, mede door het beleid van de meeste centrale banken. Een groot deel van deze schulden zal dus ingezet zijn voor consumptie. En als de rente straks weer gaat stijgen, is iedereen opnieuw erg verbaasd als een deel niet terugbetaald kan worden. Dat zagen we echt niet aankomen, toch?

Geldnerd gaat rustig door met het afbetalen van de hypotheek en verder volledig schuldenvrij blijven…

En daar kwam het bericht bij dat we vaker op vakantie gaan naar het buitenland. Dat zou dan weer komen omdat het economisch beter gaat en we meer te besteden hebben.

Ammehoela. We krijgen overal te horen dat het economisch beter gaat, en hebben dus het gevoel dat we meer te besteden hebben. Zoals we elkaar de put in praten, praten we elkaar ook de consumptieberg weer op. Ook als dat objectief gezien niet zo is… Want het gemiddelde inkomen in Nederland stijgt wel licht, maar voor de meeste mensen nou ook weer niet zoveel dat je ineens wel die dure reis van € 5.000 kunt maken, waar dat vorig jaar niet kon (en vergeet ook de inflatie niet, 1,4% in 2017 volgens de berichten). Consumeren, mensen. Consumeren. En dan straks allemaal verrast zijn als we weer een grotere schuldenberg hebben.

Tenslotte gisteren ook nog het bericht dat de schulden van Amerikaanse consumenten met 8,8% gestegen zijn, de snelste stijging in 2 jaar. Ook ‘dankzij’ het consumentenvertrouwen. We nemen vast een voorschot op wat we volgend jaar hopen te gaan verdienen?

Hoe zit het met jouw schulden?

Spaarpercentage 4,9%

11-08-2017 / Geldnerd / 8 Comments

Bij ons, de financiële bloggers, is het Spaarpercentage een bijna heilige indicator. Het verschil tussen inkomsten en uitgaven als percentage van je inkomsten. Oftewel, hoe snel laat je het geld groeien dat beschikbaar is voor financieel onafhankelijk worden? We schrijven er dan ook graag over. En ik lees er ook graag over. Zowel bij individuele bloggers als voor hele landen.

Dan vind ik het dus interessant om te lezen dat het Spaarpercentage in de Verenigde Staten 4,9% was in 2016. En dan denk je natuurlijk: dat doen we in Europa véél beter… Maar dat valt tegen: in 2015 (laatste beschikbare cijfers) was het Spaarpercentage in de EU 4,4%. Nederland doet het wel iets beter met 11,9%, lees ik bij de OECD. Maar volgens mij is dat inmiddels ook lager, want in 2016 hebben we niet veel gespaard.

Dan ben ik toch extra blij met mijn eigen spaarpercentage. En jij?

Oh, oh, die statistieken

08-07-2017 / Geldnerd / 5 Comments

Deze week had ik er weer eentje. Een persbericht met cijfers waarvan ik dacht: oppassen! Eerder heb ik ook al eens geschreven over hoe eenvoudig het is om te liegen met statistieken. Of in elk geval een situatie ‘anders’ voor te stellen.

Het gaat om dit bericht: Economie Eindhoven groeit sneller dan die van de Randstad. Het bruto binnenlands product (bbp) van de gemeente Eindhoven groeide in 2016 met 3,6 procent tegenover 2,2 procent gemiddeld in Nederland, zegt het bericht. Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag (samen de G4) moesten het doen met 2,2 tot 3 procent groei. Op zich een eerlijke weergave van de gegevens van het CBS. Maar…. Het zijn percentages. Percentages waarmee verschillende grootheden vergeleken worden.

Het BBP van Eindhoven was volgens het bericht ruim € 13 miljard. Op het totale Nederlandse BBP van volgens mij ongeveer € 620 miljard is dat nog steeds maar een procent of 2.

Stel je voor dat het BBP van de G4 een omvang heeft van 100 eenheden en het BBP van Eindhoven is 50 eenheden (ik gun Eindhoven ook wat). Die groei van 3,6% van Eindhoven voegt dus 1,8 eenheden toe aan de gezamenlijke economie. Zelfs als je voor de G4 met een groei van 2,2% rekent voegt dat 2,2 eenheden toe. De gezamenlijke economie groeit dan van 150 naar 154 eenheden, waarbij de G4 in absolute zin het meeste bijdragen. Dus ja, wat zegt het dan?

Dat roept ook weer direct de vraag op waarom zo’n statistiek gepubliceerd wordt. Dus ben ik bij het CBS even op zoek gegaan naar het originele persbericht. Wat is het belang? Sinds september 2016 werken de gemeente Eindhoven en het CBS samen in het CBS Urban Data Center Eindhoven. En dat moet natuurlijk af en toe gepromoot worden.

Ik neem het allemaal dus maar voor kennisgeving aan. Maar het is wel een goede reminder dat Nederland groter is dan de Randstad.

Heb jij recent nog twijfelachtige statistieken gezien?

400 biljoen dollar pensioentekort

06-07-2017 / Geldnerd / 10 Comments

Er zijn dagen waarop ik het niet op mijn bankrekening heb staan… Vierhonderd biljoen Amerikaanse dollar, oftewel US$ 400.000.000.000.000. Dat is het bedrag dat volgens het World Economic Forum wat er, op basis van een heleboel aannames, wereldwijd te weinig beschikbaar zal zijn om iedereen comfortabel met pensioen te laten gaan. Ze nuanceren het gelukkig zelf ook, want het is erg moeilijk om precies te bepalen wat ‘genoeg’ is voor een pensioen. Dat is een vraag waar vrijwel iedereen die op weg is naar financiële onafhankelijkheid ook mee worstelt.

En ach, het maakt ook niet zoveel uit of er 200 biljoen of 400 biljoen of 600 biljoen tekort gaat zijn. Maar dat er te weinig is lijkt wel duidelijk. Als voornaamste reden geven zij de fors gestegen (en nog stees stijgende) levensverwachting. Toen de meeste pensioensystemen bedacht werden, ging men er niet van uit zó lang te moeten betalen. Toen de Nederlandse AOW bedacht werd (en nog begon op 65) gingen de bedenkers er van uit dat er gemiddeld 8 jaar betaald zou moeten worden. Inmiddels is dat ongeveer 16,5 jaar en wordt uitgegaan van ongeveer 21 jaar in 2050. Dat verschil moet wel overbrugd worden, en daar is veel geld voor nodig.

Het artikeltje en het rapport wijzen er terecht ook op dat het probleem voor vrouwen nog groter is dan voor mannen. Vrouwen leven gemiddeld langer, en bouwen gemiddeld wereldwijd nog steeds 30-40% minder pensioen op dan mannen.

Het probleem valt voor Nederland nog wel mee. Nu 2 triljoen dollar, en in 2050 bij ongewijzigd beleid 6 biljoen dollar. Maar die 2 triljoen is wel ongeveer 8 keer de jaarlijkse begroting van de Rijksoverheid. Dus ik verwacht niet dat die het gaat oplossen. Ik verwacht sowieso weinig van de overheid. We zullen het dus zelf moeten gaan sparen (en beleggen). Het blijven onvoorstelbare bedragen.

Lig jij wakker van dit pensioentekort? Ik niet.

Weten is nog geen doen

10-05-2017 / Geldnerd / 7 Comments

De overheid verwacht nogal wat van de burgers in Nederland. We moeten zelfredzaam zijn. Liefst zo lang mogelijk, want dan zijn we goedkoop. De overheid hoeft dan namelijk minder geld te besteden in ons begeleiden en verzorgen. We moeten assertief en pro-actief zijn, en zelf op zoek gaan naar informatie. We moeten ons goed informeren en zelf afgewogen keuzes kunnen maken. En liefst moeten we ook digitaal vaardig zijn. Want via internet kan het allemaal sneller en goedkoper.

De zelfredzame burger was de hoeksteen van de Participatiesamenleving. Die term werd door de regering in de Troonrede van 2013 geïntroduceerd. We moesten met z’n allen de transitie maken van de klassieke verzorgingsstaat naar de Participatiesamenleving. Dat werd dan ook het woord van het jaar 2013. Overigens is het in de jaren daarna erg stil gebleven rond dit begrip. Blijkbaar valt het allemaal toch een beetje tegen. Uiteindelijk (b)leek het toch vooral een excuus voor miljardenbezuinigingen op de collectieve regelingen zoals de verzorgingshuizen, de bijstand, de AWBZ, de AOW en de thuishulp.

Ook op financieel gebied bewijzen wij burgers voortdurend dat we niet zo zelfredzaam zijn. We kopen (kochten) massaal woekerpolissen, beleggingen in fout hout en niet bestaande windmolens, we slagen er niet in om te sparen en keuzes maken rond het pensioen zijn al helemaal lastig. Uiteindelijk zijn we toch gewoon een diersoort die gericht is op het hier en nu. Verder vooruit kijken is lastig. En voor de overheid is het dus ook lastig om gewenst gedrag te bevorderen. Dat zit gewoonweg niet ingebakken in ons belastingstelsel of in de manier waarop de zorg georganiseerd is.

Een paar weken geleden is er een prachtig rapport verschenen van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), een adviesclub van de overheid bestaande uit allerlei hooggeleerde (meestal) heren. Ze hebben wel vaker interessante publicaties. Helaas zijn die vaak niet zo heel makkelijk leesbaar, dat zal wel door het hooggeleerde karakter van de raadsleden komen. Maar deze kan ik iedereen van harte aanbevelen, ik heb het afgelopen weekend met veel interesse doorgelezen.

Het rapport heet ‘Weten is nog geen doen‘. Het onderwerp is die zelfredzaamheid van burgers. De overheid kijkt vooral ‘rationalistisch’ naar ons burgers en gaat er van uit dat burgers zichzelf kunnen redden en de informatie die hen wordt aangereikt probleemloos in de juiste actie kunnen omzetten. Maar dat lukt lang niet iedereen en dat ligt lang niet altijd aan ongeletterdheid of een geringe intelligentie. Ook hoogopgeleide mensen kunnen in de knel komen, bijvoorbeeld vanwege vermijdingsgedrag, stressvolle situaties of onvermogen in actie te komen, het hoofd koel te houden en door te zetten bij tegenslag. De WRR introduceert hierbij het begrip ‘doenvermogen’: de vaardigheid om te kunnen plannen, het initiatief te nemen tot de juiste actie en niet toe te geven aan verleidingen. Dat heeft lang niet iedereen in voldoende mate. Dat maakt het een hele uitdaging om mee te doen in de participatiesamenleving. Maar het kan ook op andere terreinen een belemmering zijn. Bijvoorbeeld om (de juiste) actie te ondernemen als je financieel in de problemen zit. Of financieel onafhankelijk wilt worden.

Ben jij zelfredzaam?

Stelletje goudvissen dat we zijn!

04-05-2017 / Geldnerd / 10 Comments

Mooi woord, hè? Spaaroverschot. Dat is het bedrag dat huishoudens overhouden ná hun bestedingen, en wat dus beschikbaar is om te sparen (of beleggen). Drie miljard euro was het in 2016 volgens de rekenmeesters van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het is gedaald. Dat is overigens nog geen € 400 per huishouden, dat spaaroverschot. Voor de liefhebber een uitgebreid rapport van De Nederlandsche Bank over het thema.

Het spaaroverschot is vooral een rekenkundig en statistisch iets. En het is dus niet het bedrag dat we echt gespaard hebben, daarover schreef ik in februari Maar het is dus gedaald. En dat zegt wel iets. We geven dus weer meer uit. Volgens de berichten vooral door de herstellende woningmarkt. Maar ook door meer consumptie.

Nou is Geldnerd natuurlijk een bovengemiddeld rijke stinkerd, maar toch. Ook ik heb een huis gekocht in 2016, ben verhuisd en heb heel veel spulletjes aangeschaft. Maar toch spaar ik meer dan voorheen. Blijkbaar gaan de meeste mensen weer gewoon door met consumeren op het uiterste randje van hun mogelijkheden. De consumptieve bestedingen namen in drie jaar tijd met € 16 miljard euro toe, de investeringen in vaste activa (met name nieuwbouwwoningen) met € 13,5 miljard, lees ik bij het CBS. De consumptie stijgt dus gewoon weer het hardst. En dat terwijl onze inkomsten met name in de periode 2013 – 2015 nauwelijks gestegen zijn. Fijn vooruitzicht is dat als er weer een crisis aankomt. En die komt. Want geschiedenis is een golfbeweging. We leren ook niks van eerdere crises, vrees ik. Stelletje goudvissen dat we zijn… Geen geheugen.

Ben jij ook een goudvis?

Jammer, NIBUD…

17-04-2017 / Geldnerd / 9 Comments

Eerder deze week bracht het NIBUD een rapport uit over ons spaargedrag. 2,5 Miljoen huishoudens hebben te weinig geld achter de hand. Veel collega-bloggers hebben er al over geschreven, en ook in de pers kwam het rapport regelmatig langs. In al die berichten lag de nadruk heel erg op één ding. Sparen zou niet in onze aard zitten. En volgens het NIBUD moeten we ‘geholpen worden‘.

Dan wordt het eng, vind ik. Ons Hondje is ‘geholpen’, en dat neemt hij de wereld tot op de dag van vandaag kwalijk… Maar ik ben het hartgrondig met Paul van der Kwast eens, die terecht zegt dat het NIBUD wel vaker doorslaat met dit soort dingen, en dat de overheid zich niet te veel met persoonlijk spaargedrag moet bemoeien. Mijn geld is mijn zaak. In hetzelfde artikel wordt (terecht) ook verwezen naar allerlei manieren waarop spaargedrag ‘vroeger’ werd aangeleerd, wat nu minder gebeurt. Allemaal waar. En inderdaad is mobiele toegang tot je (spaar)geld zowel een vloek als een zegen. Gemak heeft ook een keerzijde: discipline wordt steeds belangrijker. En discipline, daar zijn wij mensen vaak niet zo heel erg goed in.

Dit weekend heb ik het hele rapport maar eens gelezen. Taaie materie, maar wel de moeite waard. Veel om over na te denken. Veel ook wat de persberichten en nieuwsberichten helaas niet haalt.

Zelf hoor ik niet bij de politieke stromingen die vinden dat ‘de overheid’ ons maar tegen alle mogelijke gevaren (inclusief onszelf) dient te beschermen. Eigen verantwoordelijkheid. Maar wel met hulp voor mensen die door omstandigheden buiten hun eigen schuld niet mee kunnen doen. Het beschermen van zielige volwassenen die door allerlei reclames bestookt worden en daardoor al hun geld opmaken hoort daar in mijn ogen niet bij.

Waar ik ook moeite mee heb is de hoeveelheid mensen die claimt dat ze niet of nauwelijks rond kunnen komen, en daarom niet kunnen sparen. Ik denk zelf dat heel veel mensen eigenlijk boven hun stand leven. En, zoals het AD constateert, sparen is geen deugd meer. Dat zou het wel weer moeten worden, denk ik.

Sandra Phlippen trekt op basis van het rapport nog een andere conclusie: 70 procent van de antwoorden op de vraag ‘Waarom spaart u niet?’ suggereert dat mensen maar net rondkomen. Slechts 8 procent van de antwoorden zou je kunnen duiden als dat mensen het ‘nu iets kopen’ niet kunnen weerstaan. In dat licht is het helemaal vreemd dat er zoveel nadruk komt te liggen op de psychologie van ons spaargedrag.

En hier schiet het rapport echt tekort. Want als je gaat zoeken naar de achtergronden van deze 70 procent, is er weinig te vinden. Zijn dat inderdaad vooral ZZP’ers en mensen met tijdelijke contracten (zoals Sandra Phlippen suggereert)? Of is er toch nog wat anders aan de hand? We zullen het helaas nooit weten. Maar dat lijkt het NIBUD niet erg te vinden, zolang de overheid ons spaargedrag maar in de gaten gaat houden.

Wat lees jij in het NIBUD-rapport over ons spaargedrag?

215 biljoen dollar schuld

11-04-2017 / Geldnerd / 4 Comments

Twee honderd en vijftien biljoen. En een biljoen is een miljoen maal een miljoen. Dus het bedrag is US$ 215.000.000.000.000. Dat is, volgens cijfers van het Institute of International Finance (IIF), het niveau van de schuld van huishoudens, overheden, financiële en niet-financiële bedrijven op onze planeet. De afgelopen 10 jaar steeg die schuld met meer dan US$ 70 biljoen dollar. Het huidige niveau is 325% van het mondiale Bruto Binnenlands Product (BBP). Op de website van het IIF is het rapport alleen voor geregistreerde gebruikers te bekijken, maar ik las er een artikeltje over bij Business Insider.

Dit zijn van die absoluut onvoorstelbare bedragen voor mij. Monopoly geld. Ik probeer het dan altijd om te rekenen naar iets waar ik wel een beeld bij heb. Over deze schulden wordt rente betaald. Wat zou dat zijn, gemiddeld? 1,0% van die 215 biljoen is 2.150.000.000.000, oftewel twee biljoen honderdvijftig miljard. Maar de gemiddelde rente was vast hoger dan 1,0%.

Ter vergelijking: de totale begroting van de Nederlandse Rijksoverheid is ongeveer 260 miljard, 1/9 van dat bedrag. Het totale BBP van Nederland in 2016 was ongeveer € 675 miljard, iets minder dan 1/3 van dat bedrag. De Nederlandse staatsschuld is op dit moment ongeveer € 471,3 miljard, iets meer dan 1/5 van die ene procent van de wereldwijde schuld. Ik zou zelf al blij zijn met een fractie van dat bedrag.

Schuld is natuurlijk niet alleen maar slecht. Als je geld leent, en dat effectief aan het werk zet tegen een hoger rendement dan het rentepercentage, dan heet dat een verstandige investering. Ik ben alleen een beetje bang dat lang niet al dat geld op die manier ingezet wordt.

En gisteren las ik dat steeds meer (ex-)studenten hun studieschuld niet terug kunnen betalen. In 2008 begonnen studenten hun carrière nog met een gemiddelde schuld van rond de € 12.000. In 2016 is de schuld van net afgestudeerden opgelopen richting de € 15.000. Het Centraal Planbureau (CPB) verwacht dat de gemiddelde schuld verder zal stijgen naar € 21.000 euro doordat studenten, sinds de invoering van het leenstelsel in 2015, meer zijn gaan lenen. Het CPB gaat er van uit dat 15% van de studenten z’n schuld niet gaat terugbetalen, lees ik in Trouw. Ik ga er dan maar even vanuit dat dit een doorsnede van de populatie is. Met een totale studieschuld van € 17,9 miljard zou dat betekenen dat € 2,69 miljard nooit terugkomt. Heel eerlijk: vind ik niet erg. Dat is 1% van de huidige jaarlijkse begroting van de Rijksoverheid. En eigenlijk vind ik ook dat een overheid hoort te zorgen voor goed en breed toegankelijk onderwijs. En of het leenstelsel daaraan bijdraagt?

Kun jij je een voorstelling maken van dit soort bedragen?

Geldnerd.nl

Bloggen over persoonlijke financiën