Rijkdom beheren is duur

Ooit, zo’n 20 jaar geleden, moet er een keer een belletje zijn afgegaan bij mijn huisbank. Die Geldnerd had geld op zijn spaarrekening staan, hij was aan het beleggen, hij had een eigen woning en woekerhypotheek bij diezelfde bank, en had ook al zijn veel te dure verzekeringen er ondergebracht. Wat ik merkte van dat belletje: ik kreeg een uitnodiging voor een adviesgesprek met een ‘private banker’. Dat werd een halfjaarlijks ritueel met een kopje koffie van matige kwaliteit, het weer, de beurs, en de vraag of wij nog een levensverzekering of andere woekerpolis wilden kopen. Het ritueel hield op na mijn echtscheiding, en is ook niet meer hervat. Ik kan niet zeggen dat ik het mis of er iets aan gehad heb.

Ik moest eraan denken toen ik dit artikel las in mijn lijfblad The Economist. Het gaat over hoe de rijken hun rijkdom beheren en welke wereldwijde financiële dienstverleners zich daarop richten. Dat is niet goedkoop. Ik las dat de grote vermogensbeheerders tarieven rekenen van jaarlijks 1% van je vermogen. Geen wonder dat enkele grote internationale banken zich specifiek op deze doelgroep richten.

Als super-rijke krijg je daar natuurlijk wel wat voor terug. Toegang tot exclusieve beleggingen bijvoorbeeld. Of dat ook leidt tot beter en gegarandeerd rendement waag ik te betwijfelen. Misschien is het iets om over op te scheppen op de exclusieve golfclub of andere plekken waar ‘hun soort mensen’ elkaar ontmoet?

Zelf heb ik geen toegang tot de exclusieve beleggingen. En dat vind ik ook niet nodig. Misschien als ik honderden miljoenen of miljarden op mijn bankrekening had staan, en pater familias zou zijn van een grote dynastie met wijdse vertakkingen en honderd neven en nichten en bastaardkinderen die allemaal een toelage en zwijggeld moeten krijgen. Maar dat probleem heb ik gelukkig niet. Geldnerd blijft liever een beetje anoniem en vooral onder de radar. Ja, en als je als superrijke jaarlijks 1% van je vermogen kwijt bent om het te laten beheren snap ik wel dat je je belastingen moet optimaliseren, al dan niet met hulp van diezelfde adviseur….

Het artikel was voor mij wel een goede reminder om eens even te kijken wat ik nou jaarlijks zelf kwijt ben aan het beheren van mijn vermogen. En dat was best een interessante exercitie.

Eerst keek ik alleen naar de meest voor de hand liggende componenten. Wat zijn de kosten van mijn bancaire verkeer? En wat zijn de jaarlijkse kosten van mijn broker. En dat dan als percentage van mijn eigen vermogen aan het einde van het jaar.

Dat leidt tot onderstaand plaatje.

Ruimschoots onder de 1 procent die de rijken moeten mogen betalen. En da’s mooi. Ik heb liever niet dat anderen van mijn vermogen meeprofiteren, en 1 procent is toch best een hoop geld.

Maar ja… Ben ik dan wel helemaal eerlijk? Want per slot van rekening is onze woning een belangrijk onderdeel van mijn vermogen. En op die woning rust een hypotheek. Waar we rente over moeten betalen. Dus eigenlijk moet ik de betaalde hypotheekrente ook meetellen misschien? En dan ziet het plaatje er anders uit.

Hier vond ik het wel leuk om te zien dat onze strategie van versneld aflossen ertoe leidt dat we over 2023 ook weer beneden de 1 procent kosten van vermogensbeheer zitten.

Tsja… En als ik helemaal als een rijk iemand zou denken dan moet ik ook mijn Box 3 belasting meerekenen. Want als ik echt rijk zou zijn dan zou ik mijn belastingen wel ‘optimaliseren’, zoals ik eerder al schreef. Maar dan wordt het percentage natuurlijk nog veel hoger. Dus dat doen we maar even niet. Gewoon een beetje met mijn eigen roze bril naar mijn vermogen blijven kijken. Het moet wel leuk blijven natuurlijk.

Laat jij jouw vermogen beheren? En wat kost je dat?

Een nieuw politiek hoofdstuk…

Het kan je nauwelijks ontgaan zijn, afgelopen woensdag waren de verkiezingen voor onze Tweede Kamer. Het hoogste orgaan in ons democratisch bestel. En dus iets waar we niet te licht over zouden mogen denken.

Na weken waarin we werden doodgegooid met debatten en oneliners en reclames en social-media posts en peilingen en andere uitingen van mensen wiens koppen ik nu al zat ben (of al lang zat was), is nu het stof opgetrokken en zijn de rookwolken nedergedaald of zoiets. Eenieder werd wakker met een kater van vreugde of van verdriet of van de alcohol, en het politieke Haagse leven gaat gewoon weer verder in een nieuw hoofdstuk in de perpetuum mobile van het democratische politieke proces. Verkiezingen klaar, er moet een nieuw kabinet komen.

Persoonlijk vond ik het overigens een positieve ontwikkeling dat deze verkiezingen zo op stel en sprong georganiseerd moesten worden. Voordat de politieke partijen bekomen waren van de schrik, danwel vreugde, over de definitieve teloorgang van het kabinet Rutte-4 was de zomer al een heel eind voorbij. Toen moesten de campagnes nog georganiseerd en uitgevoerd worden. Dat had wel tot gevolg dat we vanaf begin november onszelf op de publieke omroep elke avond door meerdere uitzendingen in de zendtijd voor politieke partijen heen moesten worstelen, maar daar maakt een beetje afstandsbediening korte metten mee. En toen was het ineens al 22 november en mochten we naar de stembus. Vakje inkleuren, en we hadden onze democratische plicht weer gedaan.

Movers en shakers…

Het is natuurlijk ook nog eens Sinterklaastijd, dus de kranten grossierden in koppen met chocoladeletters om de uitslag te beschrijven. Die is al op een miljoenmiljard andere plekken beschreven, dus dat ga ik allemaal niet herhalen. Wel constateerde ik donderdagochtend dat de wind in Den Haag net iets guurder leek te waaien en dat de meeuwen net iets triomfantelijker leken te krijsen terwijl ze het land in trokken op zoek naar eetbaar vuilnis. Youp van ’t Hek vatte ook mijn gevoel goed samen in zijn wekelijkse column in de NRC afgelopen weekend: “2,3 miljoen mensen stemden op een geblondeerde meneer die ons parlement minacht, die minder-minder-Marokkanen wil, die de pers tuig van de richel vindt, die de godsdienstvrijheid wil afschaffen, die boeken wil verbieden, die de grenzen voor vluchtelingen wil sluiten en die alles wat met het klimaat te maken heeft klinkklare onzin vindt. En hij heult ook nog eens met de Russen.”

Want wie had er zo’n overwinning verwacht van de grootste waterstofperoxyde-gebruiker van Nederland? Die ons al jarenlang bestookt met anti-islam-rethoriek. Wiens partijprogramma bol staat van de ideeën die aantoonbaar niet kunnen en/of tegen de rechtsstaat ingaan en/of economisch zeer schadelijk kunnen zijn. Die vriendjes is met Poetin en die fijne constructieve democraat Orban uit Hongarije. En die hele groepen uitsluit. Goed, hij heeft zich een paar weken iets milder opgesteld en zijn toon gematigd, nadat de VVD de deur openzette voor hem (iets dat ik die partij niet snel nooit zal vergeven). Ik hoor bij de mensen die zich afvragen hoe lang dat gaat duren. Niet lang, vrees ik. Want de ochtend na de verkiezingen sprak hij alweer over een referendum om te bepalen of we wel in de EU zouden moeten blijven. Dat belooft niet veel goeds.

Als de Russen blij zijn met deze uitslag (laten we ook dit bezoek niet vergeten) en Orban als een van de eersten felicitaties stuurt dan mogen we ons als Nederlandse kiezers wel afvragen wat we aangericht hebben. Want wie wil er nou niet dat dit onze nieuwe beste vrienden worden (hint: ikke)? Veel mensen, niet alleen Aaf, hebben er slecht van geslapen, of werden bezorgd wakker. En dat is misschien niet helemaal onterecht. Want het stemt tot nadenken. En tot bezorgdheid.

Verbazing over zoveel domheid…

Ik heb me verbaasd gedurende de afgelopen campagne. Over de politici en over de kiezers. Er waait een gure xenofobe wind door Nederland. Hele bedrijfstakken groeien of bestaan ondertussen alleen nog bij de gratie van arbeidsmigranten. Om over de overige maatschappelijke kosten van vervuiling, van blokkendozen in het landschap tot vergiftiging van onze leefomgeving, nog maar te zwijgen. Toevallig (?) schreef het FD afgelopen donderdag over een rapport van vermogensbeheerder Schroders, dat laat zien dat er van de winst van Nederlandse beursfondsen helemaal niets over zou blijven als maatschappelijke kosten ook echt zouden meetellen. Nederlandse beursfondsen hebben voor elke euro die ze verdienen de grootste negatieve maatschappelijke impact van alle onderzochte landen. Het gevolg van politieke keuzes. Want niet kiezen is OOK kiezen….

We hebben in het Verenigd Koninkrijk kunnen zien wat er met de agrarische sector gebeurde toen dit goedkope arbeidspotentieel grotendeels wegviel na de Brexit. Ook in Nederland is de arbeidsmigratie veel groter dan de asielinstroom. In die zin vind ik het bijzonder dat een regio als het Westland, waar de tuinbouw draait op arbeidsmigranten, zo xenofoob gestemd heeft. Ik ben benieuwd wat er gebeurd als dadelijk alle kassen leeg staan omdat er niemand meer wil werken en de arbeidsmigranten door een kabinet Angst-I het land uitgejaagd worden.

Maar een discussie over de toegevoegde waarde van bepaalde soorten bedrijvigheid versus de maatschappelijke kosten zie ik nergens. Het is nog steeds groeien groeien groeien tot we eraan kapot gaan. Behalve de instroom van migranten. Die moet blijkbaar krimpen… En ga nou niet zeggen dat er een miljoen mensen op de bank zitten die niet willen werken, want ook dat klopt aantoonbaar niet.

Helaas lijkt het ook steeds meer alsof feiten er niet meer toe doen. Er zijn alleen nog maar emoties uit de onderbuik en de angst om dingen te verliezen. De verworvenheden van de democratische rechtsstaat worden te grabbel gegooid omwille van populistische oneliners. Ik werd beurtelings verdrietig en boos van zoveel domheid. Zeker toen ik die ook terug zag in de uitslag. Afgelopen donderdag voelde de wind rond de ministeries in Den Haag dus inderdaad net iets guurder dan de dag ervoor. En dat lag niet alleen maar aan de tijd van het jaar…

Wat ik bij de meeste politieke partijen vooral zie is een gebrek aan visie en hoop voor de toekomst. En waar ik erg bezorgd over ben is dat zoveel mensen stemmen op partijen die grote groepen mensen uitsluiten.

Opties voor coalities

Vroeger, dat waren nog eens tijden. Dan waren er na verkiezingen wel eens partijen met 40 of zelfs 50 zetels in de Tweede Kamer, en had je soms maar twee partijen nodig om een meerderheidscoalitie te vormen.

Hoe anders is het nu, met een Tweede Kamer met 15 partijen, en waarin de grootste politieke partij maar 37 zetels heeft, en er minimaal drie of vier partijen nodig lijken te zijn om een coalitie met een beetje een meerderheid te vormen… Eind oktober sprak Een Vandaag al de verwachting uit dat we wel eens een ‘horrorformatie’ zouden kunnen krijgen omdat er met een dergelijke versnippering nauwelijks een stabiel iets te formeren valt.

De VVD heeft natuurlijk snel gezegd dat ze nu niet in een kabinet willen gaan zitten. Maar ach, het zou niet de eerste keer zijn dat daar in een later stadium op wordt teruggekomen. Het aloude ‘het land moet toch bestuurd worden en we nemen onze verantwoordelijkheid en we zijn eigenlijk wel dol op het pluche‘-argument. We zullen het wel zien.

Ik gun ons wel een kortere formatie dan vorige keer. Rutte-3 en Rutte-4 grossierden in enorm lange formatieperiodes, zeker gezien in historisch perspectief. De uitslag en de eerste schermutselingen beloven wat mij betreft weinig goeds. En ondertussen wachten wij Haagse ambtenaren op richting….

Een groep individuen wordt niet vanzelf een team…

Geldnerd is ook niet heel optimistisch over de net aangetreden Tweede Kamer. Ik ben er ook helemaal niet zeker van dat deze verzameling van 150 individuen het wél vier jaar vol gaat houden.

In onze Tweede Kamer zitten twee (relatieve) nieuwkomers, te weten BBB en NSC. En één partij die, ook tegen de eigen verwachting in, meer dan verdubbeld is (de PVV). Het is in elk geval de eerste keer dat zij met zo’n grote fractie in de Tweede Kamer komen. De (recente) parlementaire geschiedenis leert ons dat jonge en snelgroeiende partijen vaak moeite hebben om een team te vormen en bij elkaar te houden. Vraag maar eens na bij Forum voor tegen Democratie en JA21, en wie herinnert zich de Lijst Pim Fortuijn (LPF) nog? Er is volgens mij dus een substantieel risico dat een coalitie met meerdere van deze partijen de komende periode gestaag afbrokkelt tot er geen werkbare meerderheid meer overblijft. Dan staan we dus binnen twee jaar weer bij het stembureau.

Ook bijzonder: de kieslijst van de PVV bevatte maar 45 namen, en daarvan zijn er 37 gekozen. Dat betekent dat de Grote Leider maar heel beperkt mensen uit de fractie door kan laten stromen naar een kabinet. Want je wil wel wat reservebank overhouden voor vertrekkers, zieken, en dergelijke…

Ook is er heel veel politieke en parlementaire ervaring vertrokken uit de Tweede Kamer. Daar gaan vooral wij Haagse ambtenaren last van hebben. Want voordat die hele nieuwe lichting (en al hun medewerkers en ondersteuners en adviseurs) weer ingewerkt zijn is het ook alweer bijna tijd voor nieuwe verkiezingen.

Lichtpuntjes

Zijn er dan verder helemaal geen lichtpuntjes in deze verkiezingen? Gelukkig wel. Wybren van Haga kan zich gewoon weer gaan richten op het melken van huisjes en het ontvangen van wachtgeld, want BVNL keert niet terug in de Kamer. Ook de voortdurend ruziezoekende oudjes van 50 Plus hebben geen zetel meer behaald. En van de drie ‘partijhoppers’ die zich een tijdje geleden met veel bombarie aansloten bij ’s lands favoriete (maar tegenwoordig iets minder populaire) tractorbestuurster is er maar eentje nu rechtstreeks gekozen. Eentje maakt nog kans als BBB aan het kabinet deel gaat nemen en wat mensen doorschuiven, maar de derde is (hopelijk) definitief exit. En de CDA-overloopster en voormalig Volendammer viswijfverkoopster die enkele maanden geleden nog triomfantelijk werd gepresenteerd als kandidaatpremier wordt dat gelukkig niet, zoveel staat wel vast. We wensen ze allemaal veel geluk in hun nieuwe functies elders. 😈

Waarom schrijf ik er dan toch over?

Ik heb natuurlijk eerst en vooral een financieel blog, al schrijf ik regelmatig ook over andere dingen die mij bezighouden. Waarom dan toch zo uitgebreid stilstaan bij de verkiezingen?

Nou… ‘You know the problem with political jokes? Sometimes, they get elected’. Deze wijsheid werd mij ooit meegegeven door een onderkoeld cynische Brit, en gezien hun politieke historie is er weinig cynisch meer aan deze wijsheid.

Maar ook in ons eigen kikkerlandje, dat zich vorige week nadrukkelijk achter de schijnveiligheid van de eigen dijken lijkt te hebben teruggetrokken, krijg ik steeds meer gevoel bij deze wijsheid. De afgelopen jaren is er in de politiek vooral heel veel op de persoon gespeeld, zijn er problemen op de lange baan geschoven, of is er getracht dingen op te lossen door er heel veel geld tegenaan te smijten. Zonder alteveel resultaat. Maar ondertussen bepalen de besluiten die onze 150 volksvertegenwoordigers in de Tweede Kamer nemen wel hoe ons land eruit ziet. Onze samenleving. Onze arbeidsmarkt. Ons sociale stelsel. Onze woningmarkt. Ons pensioenstelsel. Ons belastingstelsel. Dus ook ons aller financiële toekomst. En dat mogen we wat mij betreft best wel een beetje belangrijk(er) vinden. En er dus iets zuiniger op zijn.

Ben ik bang voor wat er nu gaat gebeuren? Niet direct. Ik heb, in tegenstelling tot veel kiezers, nog wel vertrouwen in onze grondwet, onze wetgeving, en de onafhankelijke instituties die daar voor staan. Dat kan ook de PVV niet in z’n eentje en in één kabinetsperiode veel aan veranderen. Bezorgd ben ik wel. Want er kan veel schade aangericht worden, in de politiek en maatschappelijk. En daar word ik erg verdrietig van.

Wat zijn jouw gedachten bij dit nieuwe hoofdstuk in onze vaderlandse politieke geschiedenis?

Steeds contactlozer

In de maand maart deden we in Nederland een recordaantal van 100 miljoen betalingen met smartphones, las ik bij de Betaalvereniging Nederland. Bijna een kwart van de betalingen gebeurt nu zonder betaalpas, en negen van de tien zijn contactloos. Ook las ik dat er in die maand maar liefst 439 miljoen keer aan de kassa gepind is. Bij het CBS lees ik dat Nederland 17,6 miljoen inwoners telt en iets meer dan 8 miljoen huishoudens, oftewel er werd in de maand maart gemiddeld 55 keer per huishouden gepind. 25 keer per persoon, baby’s en kinderen meegerekend.

En Geldnerd doet daar niet aan mee. In elk geval niet pro rata. Ik haal dat nog niet in een kwartaal…

Betalingen via mijn persoonlijke rekening 2019Q4 – 2022Q1

Als ik mijn betaalgedrag sinds het vierde kwartaal van 2019 op een rijtje zet dan vallen er een paar dingen op. Destijds hadden we nog nooit van corona gehoord. Ik ben ergens in dat vierde kwartaal begonnen met het gebruik van mijn mobiele telefoon voor betalingen. in het eerste kwartaal van 2020 was Apple Pay goed voor meer dan 80% van mijn betalingen. Contant geld komt in mijn financiële leven bijna niet meer voor.

En toen begon corona. Het aantal betalingen dat ik in een kwartaal deed denderde naar beneden. Met een kleine opleving in de zomer van 2020 (Q3) en de zomer van 2021 (Q3). Maar ook die kwamen bij lange na niet aan de aantallen van vóór corona. En ook in het eerste kwartaal van 2022 blijven mijn betalingen op een laag niveau hangen.

De verklaring daarvoor is simpel. In het verleden was een heel groot deel van mijn transacties gerelateerd aan mijn kantoorleven. Koffie en het restaurant. En dat kantoorleven is nog steeds anders dan het was. Dat blijft, als het aan mij ligt, ook anders dan het was. Ik ga af en toe naar kantoor, gemiddeld eens in de week. Meestal voor één of twee afspraken. Dat is ook geen probleem, het is een kwartiertje fietsen. Een heel enkele keer ben ik er langer, ik ben nu twee keer in de afgelopen 6 maanden een hele werkdag op kantoor geweest. En ik verwacht dat dit zo blijft.

Nu zie je in de grafiek hierboven alleen mijn persoonlijke pintransacties. In mijn administratie kan ik ook zien hoeveel pintransacties we per maand vanaf de gezamenlijke huishoudrekening doen, bijvoorbeeld voor boodschappen. Dat waren er in maart 2022 ook slechts 15. En een (1) transactie met contant geld, op de markt.

Nu heb ik geen zicht op het pingedrag van Vriendin op haar persoonlijke rekening. Gelukkig maar. Maar ik weet vrijwel zeker dat we ook met haar transacties erbij niet aan het maandelijks gemiddelde per huishouden komen…

Betalingen via de gezamenlijke huishoudrekening 2022

En dan was er afgelopen dinsdag ook nog het bericht dat er in de afgelopen zeventien jaar vijf miljard betalingen zijn verricht via iDEAL, het online betaalsysteem van de Nederlandse banken. Het vijfde miljard hiervan is in minder dan een jaar gerealiseerd. Geldnerd en Vriendin doen een groot deel van hun inkopen online, dus ook wij gebruiken iDEAL regelmatig. Ik merk wel dat ik vaak heel bewust de afweging maak of ik iets met iDEAL betaal, of toch met mijn creditcard. Want bij iDEAL wordt de betaling meteen afgeschreven van mijn bankrekening, en bij mijn creditcard aan het einde van de maand na de ontvangst van mijn salaris. Soms is dat laatste net iets handiger voor de liquiditeit.

Hoe (en hoe vaak) betaal jij per maand?

Riskanter rijker

Hij is er weer, de jaarlijkse rapportage van het CBS over het vermogen van de Nederlandse huishoudens. Vorig jaar kwam ‘ie pas in november en constateerde ik dat de ‘rijkdom’ van de ‘doorsnee Nederlander’ vooral gegroeid was door de stijging van de waarde van de woningen. En dit jaar gedurende 2018? Want het bericht van het CBS gaat over het doorsnee vermogen per 1 januari 2019.

Definities

Voor degenen die de blogpost van vorig jaar niet kennen: Met ‘doorsnee’ bedoelt het CBS het mediane vermogen. Dat is het midden van de gegevensverzameling, de helft van de huishoudens heeft meer vermogen en de andere helft heeft minder vermogen. Dat is iets anders dan het gemiddelde. Vermogen definiëren ze als het saldo van bezittingen en schulden, vergelijkbaar met wat in mijn spreadsheets mijn Eigen Vermogen is. Dinsdagochtend op Radio 1 werd het begrip mediaan uitgebreid omschreven, maar het woord zelf werd zorgvuldig vermeden. Blijkbaar is dat anno 2020 zelfs te moeilijk voor Radio 1 luisteraars….

Twee dingen zijn er verder nog om in de gaten te houden. Bij het vaststellen van de fiscale hypotheekschuld kan het CBS de opgebouwde tegoeden bij spaar- en beleggingshypotheken niet meenemen, daar hebben ze geen toegang toe. Ook worden pensioenaanspraken en andere aanspraken van sociale zekerheid niet tot het vermogen gerekend, omdat deze collectief worden geregeld en niet op persoonsniveau toerekenbaar zijn, of overdraagbaar van persoon op persoon.

Tromgeroffel….

We zijn met z’n allen in 2018 weer rijker geworden. Niet zo heel vreemd als je naar de ontwikkeling van de huizenprijzen gedurende de afgelopen jaren kijkt. Ik durf nu al te voorspellen dat ook het rapport volgend jaar, met de stand van 1 januari 2020, een stijgend doorsnee vermogen laat zien. En zeer waarschijnlijk ook het rapport van 2022, met de stand per 1 januari 2021. Want ook in 2020 stijgen de huizenprijzen nog door. Misschien hebben we in 2022 wel een extra ‘knikje’ omhoog, omdat we in 2020 met z’n allen zo hard gespaard hebben vanwege corona en de dreigende economische crisis.

Het doorsnee vermogen per 1 januari 2019 bedroeg € 49.800 (2018: € 38.400). Daarvan zat € 34.700 in ‘de bakstenen’ (2018: € 23.800), en € 15.100 in ‘bank- en spaartegoeden en aanmerkelijk belang’ (2018: € 14.600). Voor het merendeel is dat geld op spaarrekeningen, aandelen en vermogen van ondernemers. Het gaat hierbij om ons netto vermogen. Volgens het bericht van het CBS hebben de 7,8 miljoen huishoudens samen € 2.400 miljard aan bezittingen en € 870 miljard aan schulden, waardoor het totale vermogen in Nederland uitkwam op € 1.540 miljard. Ik mis dan nog ergens € 10 miljard in dat rekensommetje, en ik zou zelf best tevreden zijn met 0,1% van dat ontbrekende bedrag, maar ik snap dat dit voor het CBS een afrondingsverschil is.

Bron: CBS

Dit jaar heeft het CBS er ook een mooi grafiekje bijgedaan met de vermogensverdeling per leeftijdsgroep. Het is een 100% staatje, want het moge duidelijk zijn dat er meer huishoudens in de 45 – 65 categorie vallen dan in de categorie tot 25 jaar.

Bron: CBS

Goed Nieuws?

Toch vind ik deze stijging niet alleen maar goed nieuws. En dat komt vooral door de samenstelling en de verhoudingen in dit doorsnee vermogen.

Ten eerste, de woningmarkt is één van de vreemdste markten van Nederland. Er zijn grote verschillen tussen regio’s, en de rijks-, provinciale, en gemeentelijke overheden spelen allemaal een rol. Dat heeft impact op de beschikbaarheid en de prijzen van woningen. Tel daarbij op de Europese Centrale Bank die enorm veel geld in de economie pompt, en de (mede daardoor) extreem lage hypotheekrentes. Bij mij rinkelen er allerlei bubbel-alarmbellen in het hoofd. Een bubbel die pas ophoudt als de rente stijgt, er minder geld in de markt is, en/of wij allemaal het vertrouwen verliezen en geen ander huis meer durven kopen. Veel deskundigen hadden verwacht dat dit de afgelopen maanden zou gebeuren, maar daar komen onder andere ABN AMRO en de Rabobank nu al weer op terug. De vermogensontwikkeling van de doorsnee Nederlander, inclusief mijzelf, is dus vooral afhankelijk van een ‘niet geheel optimaal functionerende markt‘?

Ten tweede, liquiditeit vind ik erg belangrijk. De (toegenomen) waarde van de woningen zit immers in stenen, en met stenen kun je geen nieuwe auto of boodschappen betalen. Het is ‘papieren’ rijkdom die pas ‘echt’ wordt op het moment dat je jouw woning verkoopt. En dan kan de wereld weer heel anders zijn. Begin 2018 had het doorsnee Nederlandse huishouden € 14.600 liquide vermogen. In 2018 bedroeg de inflatie 1,7%. Om hiermee gelijke tred te houden moest het doorsnee liquide vermogen dus groeien naar € 14.848,20. Met de € 15.100 van 1 januari 2019 hebben we dus wel iets meer gespaard dan de inflatie.

Maar het CBS-bericht laat ook zien dat, gecorrigeerd voor inflatie, het doorsnee vermogen nog niet op het niveau van 2008 is. Ten opzichte van de situatie vóór de voorgaande crisis zijn we (de doorsnee Nederlander) dus niet vermogender geworden. En een groei van dat liquide vermogen van € 14.600 naar € 15.100 is natuurlijk ook niet zo heel veel. De doorsnee Nederlander spaart dus net iets meer dan € 40 per maand?

Het vermogen van Geldnerd

Het voordeel van mijn eigen spreadsheets is dat ik mijzelf op allerlei gebieden kan vergelijken met de doorsnee Nederlander. Mijn vermogen is iets hoger dan de doorsnee, maar dat mag ook wel na bijna 20 jaar financieel bewust leven. Maar hoe heeft mijn eigen vermogen zich ontwikkeld tussen 1 januari 2018 en 1 januari 2019?

Mijn voorraad contanten kromp licht in 2018, onder andere door de aanschaf van een nieuwe bril en de aanleg van onze tuin. En ook de aandelenmarkt was niet heel positief. Maar de WOZ-waarde steeg. En mijn inleg in de beleggingen en de (extra) aflossingen op onze hypotheek waren ook netto toevoegingen aan ons vermogen. In totaal waren de toenames van ‘waarde in stenen’ (de aflossing en WOZ-stijging) en ‘waarde in contanten’ ongeveer even groot. Hier doe ik het dus beter dan de doorsnee Nederlander. En ook in absolute termen was de totale vermogensgroei in Huize Geldnerd wel iets hoger dan de doorsnee. Gelukkig maar, want anders zou ik van mijzelf mijn Geldnerd-titel in moeten leveren…

Hoe ‘doorsnee’ is jouw vermogen?

NB: Ook collega De Budgetman schreef over het bericht van het CBS.

De FIRE beweging is aan het verliezen

‘Wij van de FIRE beweging’, de mensen die financieel bewust bezig zijn en daarmee streven naar eerder stoppen met werken, uit de ratrace stappen, geloven graag dat we de voorhoede zijn van een brede beweging. Dat we iedereen het ‘licht’ kunnen laten zien dat ‘spaarpercentage en VWRL’ heet. Dat eerder stoppen misschien niet voor iedereen is weggelegd, maar wel voor heel veel mensen. Als ware zendelingen schrijven we onze blogjes, en proberen we mensen te bekeren op meet-ups en conferenties en zo. De Jehova Getuigen zijn amateurs vergeleken bij de zendelingen van FIRE…

Maar in werkelijkheid zijn we een niche. Een klein groepje dwarsliggers. De grote strijd, zo die er ooit geweest is, zijn we aan het verliezen. De statistieken bewijzen het. Er wordt helemaal niet minder jaren gewerkt, integendeel.

Het FD publiceerde onlangs een artikeltje waaruit bleek dat een steeds groter deel van ons leven opgaat aan werk. Omdat dit artikel achter een betaalmuur zit geef ik graag een samenvatting met achtergronden van Eurostat, het Europese statistiekbureau. Want dat is de bron van deze gegevens. Niks korter werken, langer werken. Dat is wat we doen.

Allereerst een plaatje van Eurostat, dat veel mooier is dan het staatje dat het FD ervan maakte.

Bron: Eurostat

Nederlanders en Zweden hebben de langste werkzame levens van alle EU-landen. In Nederland is dit gemiddeld 40,5 jaar en in Zweden 41,9 jaar. Aan de andere kant van het spectrum zitten de Italianen (31,8 jaar), Kroatië (32,4) en Griekenland (32,9). Wie is er nou de slimste in Europa? In onderstaand plaatje zie je hoe het EU-gemiddelde zich ontwikkeld heeft sinds het jaar 2000.

Bron: Eurostat

De cijfers van Eurostat geven de verwachte werkzame jaren aan van een 15-jarige. Ook voor de levensverwachting is uitgegaan van Europeanen die nu 15 jaar oud zijn. En dan valt op dat het aantal werkzame jaren harder groeit dan de levensverwachting. Nederlanders zijn tussen 2000 en 2018 ongeveer 14% meer van hun leven aan werk gaan besteden, dat is vijf jaren. In diezelfde periode is onze levensverwachting maar met anderhalf jaar toegenomen.

Bron: Eurostat

En ook nog opvallend: In 2018 was het werkzame leven langer voor mannen dan voor vrouwen in alle landen, met uitzondering van Letland en Litouwen.

Nou, bekijk het maar hoor! Ik ben echt niet van plan om 40,5 jaar te werken. Geldnerd is begonnen direct na zijn studie, toen was hij 24 jaar en 3 maanden oud. 40,5 jaar verder ben ik 64 jaar en 9 maanden. Mij niet gezien, ik verwacht ver voor die tijd klaar te zijn.

Hoeveel jaar verwacht jij te werken?

Boven onze stand leven

Het is een bericht waar ik toch wel elk jaar naar uitkijk, de jaarlijkse rapportage van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over het vermogen van de doorsnee Nederlander. Eerder deze week was het weer zover. En omdat ik toch op de bank lag bij te komen van mijn operatie, ben ik maar eens op mijn gemak gaan lezen. Dat moest ook wel kalm aan, want door de naweeën van de narcose heb ik momenteel het concentratievermogen van een goudvis…

Gluren bij de buren…

Altijd eerst even kijken wat de media er van maken. Het vermogen van de doorsnee Nederlandse huishoudens bedroeg vorig jaar € 38.400, een stijging van maar liefst € 10.000 ten opzichte van een jaar eerder, meldde nu.nl met als kop dat ‘we’ opnieuw rijker zijn geworden door de prijsstijging van de eigen woning. Dan begin ik al te gniffelen. Verder vermeldt het artikel wat statistiekjes uit het persbericht, zoals hoeveel de rijkste en de armste 10 procent van de Nederlanders bezitten of schuldig zijn. RTL Nieuws ging op de PvdA toer en benadrukt dat de ‘ongelijkheid’ iets minder zou zijn geworden. Ik zoek nog naar een goede definitie van ongelijkheid. Het Algemeen Dagblad (AD) maakte het nog wat bonter. Onder het motto ‘gluren is leuker’ hebben ze een interactieve kaart waar je jezelf / je gemeente kunt vergelijken met ‘de anderen’. Dat is blijkbaar het enige nieuwswaardige element.

Het AD besteedde dan wel weer meer aandacht aan de Middellangetermijnverkenning 2022 – 2025 van het Centraal Planbureau (CPB). Dat instituut zegt vaak verstandige dingen. Zij voorspellen dat de economische groei in de volgende kabinetsperiode terugvalt naar 1,1% per jaar. En ze gaan zelfs zo ver dat ze verwachten dat de koopkracht (je weet wel, dat cijfer dat rond Prinsjesdag altijd voor paniek zorgt) tussen 2022 en 2025 helemaal niet groeit. De reden: de vergrijzing. Het is blijkbaar voor het eerst dat de bevolking in de leeftijdscategorie van 15 tot 75 jaar afneemt en dat gegeven zal het economisch beeld voor de jaren 2022-2025 nadrukkelijk gaan bepalen. Dit gaat groei en koopkracht kosten, verwacht het planbureau. Ik moet me toch weer eens wat beter inlezen op de bredere economische gevolgen, bijvoorbeeld als al die babyboomers hun huizen en aandelen gaan verkopen. Gelukkig bouwen we in Nederland geen geschikte andere woningen…

Maar goed, deze blog ging over het vermogen. Over die verkenning van het CPB heb ik het misschien nog wel eens een andere keer. Meestal als ik de mediapraatjes heb gelezen ga ik zelf maar eens grasduinen in het onderliggende persbericht en rapport.

Definities

Met ‘doorsnee’ bedoelt het CBS het mediane vermogen. Dat is het midden van de gegevensverzameling, de helft van de huishoudens heeft meer vermogen en de andere helft heeft minder vermogen. Dat is iets anders dan het gemiddelde. Vermogen definiëren ze als het saldo van bezittingen en schulden, vergelijkbaar met wat in mijn spreadsheets mijn Eigen Vermogen is.

Twee dingen zijn er verder nog om in de gaten te houden. Bij het vaststellen van de fiscale hypotheekschuld kan het CBS de opgebouwde tegoeden bij spaar- en beleggingshypotheken niet meenemen, blijkbaar hebben ze daar geen toegang toe. Ook worden pensioenaanspraken en andere aanspraken van sociale zekerheid niet tot het vermogen gerekend, omdat deze collectief worden geregeld en niet op persoonsniveau toerekenbaar zijn, of overdraagbaar van persoon op persoon. Zie daar de reden waarom die Amerikaanse bloggers allemaal zo’n hoog vermogen hebben, en wij niet (maar wel een pensioen krijgen).

De doorsnee Nederlander wordt juist armer…

Wat ik interessant vind, is de invloed van een eigen woning op het vermogen. De toename van het doorsnee vermogen komt vooral doordat woningen in waarde bleven stijgen. Wanneer de eigen woning buiten beschouwing blijft, was het vermogen met € 14.600 iets hoger dan in 2017 en iets lager dan de piek in 2010. Ze hebben daar ook een mooie grafiek van gemaakt.

Bron: CBS

Wat me daarbij opvalt, is dat het vermogen zonder de eigen woning sinds 2006 nauwelijks van z’n plek is gekomen. In 2006 was het € 13.800, in 2018 was het € 14.600. Een stijging van € 800 oftewel 5,8%. De inflatie in deze periode bedroeg in totaal ruim 20%. Dat betekent dat we in termen van koopkracht minder vermogen hebben dan in 2006. We worden armer. We leven boven onze stand. Geen verrassing, maar altijd wel confronterend om dat in de cijfers terug te zien.

In welke vermogenscategorie val jij?

Aanvulling: kersverse blogger Uitklokken heeft ook wat rekenwerk gedaan, bij hem kun je nu zelf zien in welke vermogenscategorie jij valt. En ook De Budgetman heeft hier zaterdag 23 november over geschreven.